Өрік ағашының күтімі жайлы не білесіз?

Өрік – бұл раушангүлділер тұқымдасына жататын жеміс ағаштарының туысы. Өрік ағашының биіктігі шамамен 8-15 метр аралығында, ал жапырақтары сұрыпына қарай жұмыртқа жүрек, домалақтау пішінді, жиектері тісті болып келеді.

Өрік қандай жеміс?

Жемісі етті, тәтті, ал сүйегі жылтыр. Өрік жарық, жылу сүйгіш дақыл. Жеңіл ауа, ылғал өткізгіш то­пырақтарда жақсы өседі, ал сазды, тұзды жерлер­ де бұл ағашты өсіру жарамсыз. Құрғақшылыққа өте төзімді. Өрік ағашы отырғызылған бақтар 3­4 жылдан кейін өнім бере бастайды, 40-­50 және одан да көп жыл өмір сүреді. Наурыз, сәуір айларында гүлдеп, шілде айында жеміс береді. Жалпы өрік ағашы басқа жеміс ағаштарына қарағанда ерте гүлдейді. Жемісінің өзін кептірілген және өңделген күйінде шырын, тосап ретінде пайдалануға болады.

Өрік ағашында қандай ауру кездеседі?

Көбінесе өрік ағашында клястероспориозы неме­се жеміс ағаштарының «тесілген дағы» ауруы кезде­седі. Бұл ауруға ағаштың жапырағы, жемісі, өркені, тіпті бүршігі де шалдығады. Бірақ ауруға шалдыққан ағаштардың негізгі белгісі жапырақтарында байқа­лады. Жапырақ бетінде қызғылт дақтар пайда бо­лып, кейін сары-қоңыр түске айналады. Дақтар өздігінен үгітіліп түсіп, жапырақтың ортасы тесіледі. Сондықтан бұл ауруды «тесікті дақ» деп атайды. Ал жемістерінде сүйел немесе ойық жара түрінде кездеседі. Ауруға шалдыққан бүршіктер қараяды, гүлдері түйіндемей түсіп қалады.

«Бекет ата» жерасты мешітіндегі жеміс­-жи­дек ағаштарына 2011 жылдан бастап зерттеу жұмыстары жүргізіліп келеді. Зерттеу барысында 2011-­2012 жылдар аралығында клястероспорио­зы ауруы өрік ағашында табылды. Өрік ағашының жапырақтарында қоңыр­-қара түсті дақтар пайда болып, содан кейін дақтар ойылып түсіп қалған. Ауруға кем дегенде 4­5 зерттеу жұмыстары жүргізіледі. Ең бірінші зерттеу жұмысы ауру басталғанда, ал екіншісі ауру басталғаннан 3­4 тәуліктен кейін, содан кейінгі зерттеу айына 1­2 реттен жемістер жиналғанға дейін жалғаса береді.

Ауру карантиндік ауруға жатпайды. Әйтсе де бұл ауру түріне бей-­жай қарауға да болмайды. Себебі ауру зиянды аурулардың бірі болып табы­лады. Ауруға шалдыққан ағаштардың жемістері өспей қалып, ұсқынсыз және жарамсыз болып қалады. Дер кезінде күресу шараларын қолданбаса аурудың таралуы жылдан жылға жалғаса береді. Ауру ауа және жаңбыр тамшылары, сондай-­ақ жер­ге түсіп қалған жапырақтардың астында қалған саңырауқұлақтар арқылы таралады. Клястероспориоз ауруының дамуына қолайлы жағдай – бұл жоғары ылғалдылық. Яғни көктемде ерте жауатын жаңбыр, шық, тұман, т.б.

Клястероспориоздың қалай алдын алу керек?

Аурудың алдын алу үшін және болдырмау мақ­сатында залалданған аймақтан ағаштардың кө­шеттерін әкелмеу және залалданған аумақтан сыртқа шығармау керек. Залалданған жапырақтар­ды жинап, бұтақтарын кесіп алып тастау керек.

З. СИРАЖАНОВА,

Бейнеу аудандық филиалдың фитопатологі