Құмырсқалар не үшін соғысады? (ФОТО, ВИДЕО)

Көктем мезгілі келісімен тылсым табиғат түрленіп, жасыл желекке оранып, жәндіктер мен хайуанаттар қысқы ұйқысынан оянып, тіршілігін жандандырады. Солардың бірі - құмырсқалар. Құмырсқа – жарғаққанаттылар отрядының бір тұқымдасы. Жер шарында кеңінен таралған, тек қиыр Солтүстікте және Антарктидада ғана кездеспейді. Ғалымдардың зерттеулері бойынша бір адамға жан басына шаққанда миллион құмырсқадан келеді екен. Олардың жер бетінде 10 мың түрі бар. Соның бірі мұртты құмырсқа деп аталады. Ол аса улы жәндік. Жыланнан да, шаяннан да, тіпті құрттан да қауіпті. Сонымен қатар құмырсқаның жұмыртқасы – дернәсіл күйінде дамиды. Құрамы ақуыз бен майға толы дернәсілді  Африка мен Азия елдерінде тағам ретінде қолданады. Денесі бас, көкірек және құрсақтан тұрады. Басы үлкен, жақтары жақсы жетілген, ауыз аппараты кеміргіш. Көкірек бөлімі жіңішке, онда үш жұп аяқтары жақсы жетілген. Көпшілік түрлерінің құрсақ бөлімінде шаншары мен улы бездері жақсы дамыған. Улы бездерінен бөлінетін сұйықтық – құмырсқа қышқылы деп аталады. Құмырсқалар, көбінесе топтасып (10-100 мың данасы бірігіп), арнайы илеу жасап, тіршілік етеді. Әрбір илеуде аталық, аналық, “жұмысшы” және “жауынгер” құмырсқалар болады. Олардың иіс, дәм сезуі өте жақсы жетілген. Құмырсқалар илеуін қураған өсімдік сабақтары мен жапырақтарының қалдықтарынан жасайды. Орманда тіршілік ететін құмырсқалар ағашқа өрмелегенде де бірінің артынан бірі тізіліп жорғалайды, мұнда да құмырсқа қышқылы көмектеседі. Қазақстанда көбірек кездесетіні жерден ін қазатын, үйлерде болатын өте ұсақ - үй құмырсқалары (шымалдар), орманда көбірек кездесетін - жирен құмырсқалар, қара құмырсқалар. Орманда тіршілік ететін жирен құмырсқаларды «жыртқыштар» деуге болады. Ол зиянды жұлдызқұрттармен, жауын құрттармен және жалаңаш шырыштармен қоректенеді. Ағаштардағы зиянды жәндіктерді құртып, пайда келтіреді. [gallery td_select_gallery_slide="slide" ids="77078,77077,77075,77074,77073,77072"]

Құмырсқалар туралы қызықты мәліметтер

1. Бір құмырсқа өз салмағынан 10 есе ауыр салмақты көтере алады. 2. Жауынгер құмырсқалар адамдар секілді өз отарларын қорғайды. Кейде отарлар арасында адамдар секілді соғысады. 3. Құмырсқалар азық табу үшін аңшы құмырсқаларды жібереді. Бұлар жүрген іздерінде құмырсқа қышқылынан тамшы қалдырады, сол иіс бойынша адаспай табады. 4. Жер қозғалар алдында олардың тіршілігі өзгеріске ұшырап, түні бойы қарбаласқа түсетіні анықталған. 5. Құмырсқалар күндіз қоректеніп, түнде ұйықтайды.

Құмырсқалардың азығы

Әр түрлі ағаш жапырақтары, өлі жәндіктердің денелері және егіннен қалған қалдықтар, құрғақ азықтармен қоректенеді. Жұмысшы құмырсқалар әр түрлі азықтарды тауып, илеу жасаса, жауынгер құмырсқалар илеу мен патша құмырсқаны дұшпандардан қорғауға міндетті. Аңшы құмырсқалар қажетті қоректі табумен айналысса, ал кішкентай құмырсқалар әлсіз болса да топтасып шабуыл жасап, өздерінен үлкен жәндіктерді де жығып тастайды. Үй құмырсқаларынан құтылу үшін құмырсқаға қарсы улағыш дәрілерді себу және кіретін тесіктерін сылап бітеу, терезеге жақын тұрған ағаш бұтақтарын кесу қажет. Олар топтасып жүретіндіктен, бір құмырсқа жүрген жерде қалғандарының да жүретіні белгілі. Құмырсқалар орта есеппен екі немесе үш айға дейін өмір сүреді. Ол өзге жәндіктерден еңбекқорлығымен ерекшеленеді.

Суреттер мен видеоны түсірген Талант ҚҰСАЙЫН

Дереккөз: bilim-all.kz

https://youtu.be/3b6Uh7A0PNA