Таяуда Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының бастамасымен облыста «Татуласу: сотқа дейін, сотта» жобасының аясында «Ел ішінде дау көбейсе, ел сыртында жау көбейеді» тақырыбында алқалы жиын өтті. Жиынға Жоғарғы Сот төрағасының кеңесшісі Сағатбек Сүлеймен, облыс әкімінің орынбасары Мақсат Сқақов, Маңғыстау облыстық соты төрағасының міндетін атқарушы Нұрсапа Примашев және алқа төрағалары, сот саласының ардагерлері, «Бірлесе даму» әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту қорының президенті Н.Қарағойшина, мәслихат депутаттары, басқарма басшылары, кәсіпкерлер, үкіметтік емес ұйымдар мен БАҚ өкілдері қатысты.
Жиында Жоғарғы Сот төрағасының кеңесшісі Сағатбек Сүлеймен баяндама жасап, ұсыныс-пікір білдірді.
– Жыл басында Жоғарғы Сотта жобалық менеджмент әдісімен 7 топ жұмыс істеуді бастады. Ақ парат құралдарында әрбір жоба ашық талқылануда. Атап айтсақ, «Мінсіз судья»; «Үлгілі сот»; «Әділ процесс»; «Сапалы нәтиже»; «Оңтайлы орта»; «е-Сот» және біздің жоба «Татуласу: сотқа дейін, сотта». Біздің елде жыл санап сотта істер саны еселеп өсуде. Статистикалық мәліметтерге зер салсақ, өршіп тұрған даулардың көпшілігі – отбасылық даулар. Оның ішінде неке бұзу, баласын, ата-анасын, жұбайын асырау үшін алимент өндіру даулары. Елімізде әрбір үшінші отбасының шаңырағы шайқалып, неке бұзылуда. Сонда орта есеппен әр отбасын да 2 бала деп алсақ, бір жылда 100 мыңнан астам бала әке не ана тәрбиесінен айырылып, әлеуметтік жетім балалардың қатарына қосылады. Дәстүрлі құндылықтар құнсызданып, материалдық игіліктер көбірек дәріптелетін бүгінгі қоғамда бір-біріне деген мейірімі мен сыйластығы азайып, адамдар қатыгез болып барады. Бізде ажырасу оңай шешілетін шаруаға, процедураға айналған. Соттар ерлі-зайыптыларға тек татуласуға мерзім берумен шектеліп, олардың арасында жүрмейді, қарым-қатынас жасап, үгіттей алмайды, – деді ол.
Кеңесші өз сөзінде осы қоғам дертімен күресу үшін ақсақалдардың кеңесі, медиаторлар мен кәсіби психологтардың, жастар саясатымен айналысатын ұйымдардың жүйелі көмектері қажет екенін жеткізді. Жиында Сағатбек Сүлеймен жер және мүлік дауы ел арасында жиі кездесетінін айтып, дауды сотқа жеткізбей, ушықтырмай, бітімгершілікпен, ымырамен шешу жолдарын қарастырудың маңыздылығын атап өтті.
ТАҒЫ ОҚЫҢЫЗ: Каспий теңізінде екі балықшы құтқарылды– Халықтың дауларды сотсыз шешу әдістерін білмеуінен, келісім жасау дағдыларының жеткіліксіздігінен, татуласу келісімінің орындалуына сенімнің аздығынан даулар өсіп отыр. Бітімгершілікке келу туралы сіз бен біз насихаттай берсек, билер институты қайта жаңғырмақ. Өткен жылы Маңғыстау облысы соттарының статистикасы бойынша қарауға 44 626 іс түскен. Оның 58,1%-ы азаматтық, 38,2%-ы әкімшілік, 3,6%-ы қылмыстық істер. Маңғыстауда әрбір бесінші адам дауға тартылған. Жоба бойынша ашылатын «Татуласу орталығымыз» айтысып жүрген ағайындарымызды ымыраға келтіріп, бітімге шақыратын, оның артықшылығын, ұтымды жағын ашып көрсететін, сотқа жеткіз бей татуласатын орын болады. Орталық қызметіне медиаторлар, адвокаттар, психологтар, отставкадағы судьялар, елге қадірі бар ақсақалдарымызды, қоғамдық бірлестіктерді, әлеуметтік қызмет мамандарын, т.б. тартуды көздеп отырмыз, – деді Жоғарғы Сот төрағасының кеңесшісі Сағатбек Сүлеймен.
Жиында облыс әкімінің орынбасары Мақсат Сқақов дауласып жүрген тараптардың бітімгершілік кекелуі ұлттық салт-дәстүрімізге, мәдениетімізге сай келетінін айтып, дауларды сотқа жеткізбей шешудің артықшылықтары жөнінде айтып өтті. Алқалы жиында сөз алғандар ұсақ-түйек даулар үшін соттасып, әуре-сарсаңға түсіп, шығынға ұшырап жүрген халық арасында ата-бабамыздың сара жолымен дауларды бітімгершілікпен шешу рәсімдерін қалыптастыруға, ұлттық болмысқа оралуға қатысты ой-пікірлерін білдірді.
Фарида МҰҢАЛҚЫЗЫ
Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.
