Нитрат нормаға сай ма?

©

Не көп, ауылда адым-адым жерде дүкен көп. Қажетіңізді табасыз. Бірақ қазір көкөніс, жеміс-жидектерді, тіпті бала жөргегіне дейін дүкеннен алуды қойдық. Себебі әр күні Мұнайлының әр ауылында арзан бағамен жәрмеңкелер өтеді. Жұрт қалтасынан 10 теңге болса да үнемдегенді жақсы көреді.

Жәрмеңкелерде быжынаған халық. Қызған саудадан аяқ алып жүргісіз. Қап- қап картоп, дорба-дорба қауын-қарбызды көліктеріне тиеуге асық адамдар. Алайда біз көп жағдайда бір нәрсені ескере бермейтін тәріздіміз. Сатып алып жатқан өніміңіздің құрамын ең болмаса бір рет тексеріп көрдіңіз бе? Жаз мез­гілі болғандықтан сәл жерден ауру табатынымыз ақиқат. Ал әу бастан-ақ аурудың астан екенін айтпасақ та белгілі.

Жұма күні Мұнайлы аудандық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының мұрындық болуымен Баянды ауылында өткен жәрмеңкеде «Нитратсыз тағам» атты акция ұйымдастырылды. Мақсат – күнделікті өмірде тұтынатын азық-түлік, оның ішінде жеміс-жидектер мен көкөністер құрамындағы нитрат мөлшерін тексеру. Басқарма басшысының орынбасары Мадина Рахметова, Денсаулық сақтау ми­нистрлігі қоғамдық денсаулық сақтау комитетінің «Ұлттық сараптама орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Маңғыстау облысы бойынша филиалының Мұнайлы аудандық бөлімшесіның лабо­ранты Рысгүл Абилова тұрғындарды сатып алып жатқан өнімдерін арнайы нитрат- тесттердің көмегімен бақылап көрулерін сұрады. Бір қызығы адамдар өздеріне пайдалы нәрседен ине тыққалы жатқандай қашады. Жоқ-жоқтап, асығыстап кетіп қалады. Ең бірінші денсаулық деген әр адамның өзіне керек емес пе?! Тегін тек­серіп береміз деп тұрғанда қызығушылық танытып, мән-жайды сұраған бірлі-жа­рым кісілер ғана азық-түлікке белгіленген нормаларды біліп алды. Мысалы, болгар бұрышының негізгі нормасы 200, баклажанның нормасы 300 болу керек болса, осы ауылдың тұрғыны Шәйім апайдың сатып алған бол­гар бұрышы 166-ны, баклажаны 193-ті көрсетті. Бұл дегеніміз – бәрі жақсы, көкөністерді тамаққа қатып, қиналмай тұтына беруіңізге болады деген сөз.

Оразгүл есімді тұрғынның өлшеткен қызанағының нитрат мөлшері 365-ке шықты, асылында 150 бо­луы керек. Яғни жергілікті деп сатылып тұрған бұл қызанақтың нитрат мөлшері екі есеге жоғары. Ал Қамажай есімді қыздың 150 теңгеден сатып алған қияры 195-ті көрсетсе, нормасы 150 болу керек екен. Алма нормаға сәйкес келді, 41/60. Яғни алманың құрамындағы нитрат мөлшері 60, ал Қамажай сатып алған алма 41-ді көрсетіп тұр. Бұл қуанышымыз көпке бармады. Өріктің де нитрат мөлшері 60 болуы керек, ал мұнда ол 236-ға бір-ақ секірді. Яғни төрт есеге жақын. «Мұндайда не істеуге болады? Жеуге болмай ма?», – деп сұрады Қамажай. «Жеуге болады, бірақ жақсылап жуып, салқындатқышқа бір тәулікке са­лып қойып жегеніңіз дұрысырақ», – деп жауап қатты Мадина. Түсінуімізше, бұл өрікті үйіңізге бара сала бас салып жесеңіз, айтпады демеңіз, ішіңіз ауырып, мазаңыз қашуы мүмкін. Қазіргі жәрмеңкелердегі сұранысқа ие қауын, қарбыздардың нитрат мөлшерлері өкінішке орай шамадан 2-5 есеге дейін асып жығылды.

Мұнайлы аудандық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасы басшысының орын­басары Мадина Рахметованың айтуынша, жаз айынан бастап Мұнайлыда 8 акция өткізілген. Іс-шаралар барысында 95 сынама алынып, соның 35-нен нитрат анықталыпты.

«Сақтансаң сақтаймын» дейді ғой Құдай да. Бір мысал келтіре кетейін. Бір келіншек айтады: «Балалар қарбыз-қарбыз дегенге біз де дүкеннен сатып алғанбыз. Нитрат тесттер ұстап жүретін біз бе?! Қолымызға іліккенін алдық та кеттік. Үйге әкеліп сол бойда-ақ жеп алдық. Осыдан кейін емізулі бөпемнің үстін аллергия қаптап кетті. Болмаса күнделікті тамақтан бөлек ештеңе ішіп-жемедім, қосымша жегенім тек қарбыз», – дейді.

Міне, жоғарыда айтқанымдай, біз өнімнің құрамын тексеріп білмей жатып, жеп- тауысып аламыз да, не өзімізге, не балаларымызға кесірімізді тигізгенімізді кеш ұғамыз. Сондықтан қазір кейбір азықтың маусымы жетіп, кейбірінің маусымы әлі жетпеген тұста тұтынатын нәрсемізді абайлап қараған жөн. Әйтпесе «Піс қазаным, піс» дегендей, әртүрлі қоспалармен уақытынан бұрын «өмірге келген» тауарларға тап келуіңіз ғажап емес.

Әсел ТАҢАТАРОВА