Жастарға арналған жаңа жоба: грант ұтып ал да кәсіп аш

Биылғы наурыз айының 15-і мен сәуірдің 15-і аралығында Маңғыстаудың жұмыссыз жастарына кәсіп ашу үшін грант ұтып алу үшін өтінімдер қабылданады. Бұл жөнінде көпшілік құлағдар. Дегенмен, талапты жасқа қолдау болар жобаның жүзеге асыру барысына қанық болу үшін Маңғыстау облысындағы жастар корпусын дамыту жобасының үйлестірушісі Гүлбаршын Қарабалинамен әңгімелескенімізде, төмендегідей әңгіме өрбіді. - Гүлбаршын Аманқосқызы, алдымен жастар корпусын дамыту жобасы туралы түсіндіріп өтсеңіз. - Жастардың өз кәсібін ашып, табыс табуына қолдау көрсету мақсаты көзделген бұл жоба — Бүкіләлемдік банк пен ҚР Білім және ғылым министрлігінің біріккен жобасы. Жоба 2017 жылдан жүзеге аса бастап, Қарағанды, Алматы облыстары мен Түркістан, Павлодар қалаларынан 589 жоба қаржыландырылды. Былтыр Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Қызылорда, Ақтөбе, Жамбыл және Қостанай облысын қамтып, 1027 жоба мақұлданды. Ал үстіміздегі жылы Ақмола, Батыс Қазақстан, Атырау және Маңғыстау облыстары мен Аста­на, Алматы қалаларының жастары үшін 1100 жоба толық қамтылады деген үміт бар. Жобаға қатысып, әлеуметтік жобаларын ұсынған 14–29 жас аралығындағы жастардан құралған топтарға 1 миллион теңге көлемінде қайтарымсыз қаржы, яғни грант беріледі. Грант иеленген топтың әр мүшесінің жоғарғы білімділеріне ай сайын 60 мың теңге, ал қалғандарына 40 мың теңге стипендия төленеді. Бірақ мектепте оқитын жасөспірімдер жобаға қатыса алмайды. 15 наурыздан 15 сәуірге дейін өтінімдер қабылданады, ал 15 сәуір мен 15 мамыр аралығында үміткерлер іріктеледі. Содан кейін, 15 мамырдан 1 маусымға дейінгі аралықта жеңімпаздармен келісім шарт жасалып, олар 1 маусымнан жұмысын бастап кетеді. 4 облыс, 2 қала бойынша барлығы 1100 жоба таңдап алынады. Бірақ қай өңірге қанша бөлінеді деген жоқ. Жоба көп берілсе, соншалықты көбірек ұтып алуға мүмкіндік болады. - Егер жоба 14-29 жастағы қыз-жігіттерді қамтитын болса, он төрттегі бала мектеп жасында емес пе? Гранттан үміткер бір топта қанша адам болуы керек? - Тағдыр дегеніміз әркімде әр түрлі болады ғой. Қиын тағдырға балалардың да тап болып жататыны бар. Алуан түрлі себептермен мектептен шығып қалып, бос жүрген балалар да қатыса алады жобаға. Бір топта кемі 3 адам болуы керек. Солардың ортасынан жасы кәмелетке толған 1 адам көшбасшы болады. Негізгі жұмысты сол көшбасшы жүргізеді. Алайда, бірден айтайын, грантқа ие болған топ 6 ай бойы табыс таппайды. Олар стипендиясын алып, жұмысын тегін жүргізе береді. Мысалы, бір топ нан өнімдерін пісірумен айналысқысы келді делік. Сонда олар пісірген өнімдерін мүжәлсіз отбасыларға тегін таратады немесе үйде отырған көп балалы аналарға ұннан түрлі өнімдер пісіруді тегін үйретуіне болады. - Жастарды жобаға неғұрлым көбірек тарту үшін, соның ішінде әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардың балалары қалыс қалмауы үшін жобаны жастар арасында кеңінен тарату керек қой. - Әрине. Осы мақсатта Жаңаөзен қаласына екі мәрте барып, жастармен кездестік. Жастар қызығушылық танытып, сұрақтар қойды. Оларға толық мағлұматты www. zhasprojekt.kz сайтынан алу керек екенін айттық. Облыстық жастар саясаты басқармасының қызметкерлері де түсіндіру шараларын жүргізетін болды. Біз бұған дейін 20-дан астам аутрич қызметкерлерді оқытып, дайындадық. Олар тапсырмаларын алды. Аутрич қызметкерлердің қолдарына жұмыспен қамту бөлімдерінен алынған жұмыссыз және әлеуметтік жағдайы төмен жастардың тізімін береміз. Олардың әрқайсысы осы тізім бойынша өздері тұратын жердегі 150 үйді аралайды. GPS арқылы қайда барғандарын қадағалап отырамыз. Жаңаөзен қаласында да буклеттер таратты, әлі де таратып жүр. Қазір аула клубтарының мұғалімдерін оқытып жатырмыз. Мүмкіндігі шектеулі, мектепте оқымайтын балаларға осы бағдарлама туралы жеткізе беру керектігін айтып жатырмыз оларға да. Ақпараттандыруы шаралары жақсы жүріп жатыр. - Жобаға қатысуға ниетті жастар қалай қатыса алады және жеңімпаздар қалай таңдалады? Грант ұтқандардың жұмыстарын жүргізуге қандай көмек болады? - Үміткелер сайтқа кіріп, топ мүшелері әрқайсысы өздері тіркеледі. Сондағы анкетаны толтырады. 6 ай бойы стипендия алып тұру үшін жоғары білімі барлары дипломын көрсетеді. Сөйтіп тиісті орындардың барлығын толтырады, жобасын жібереді. Жобаның тақырыбына шектеу қойлымайды. Бірақ жоба жасаған кезде 1 миллион теңгенің екі бөлініп берілетінін ескеру керек. Яғни, 500 мың теңге жобаны бастау үшін берілсе, 3 айдан соң қалған ақша түседі. Сондықтан үміткер бағасы 1 миллион шамасындағы құрылғы сатып алу қажеттігін көрсетпеуі керек. Әйтпесе, жоба өтпей қалады. Жобаны дайындағанда жақсылап ойланып, алынатын заттар мен шығын болатын материалдарды қатесіз есептеген дұрыс. Ашқалы отырған кәсібі өздері тұратын ауылға керек пе, осы жағын да ескеруі тиіс. Жобалардың барлығы түсіп болып, техникалық іріктеу өткен соң журналистер, ҮЕҰ, жергілікті билік өкілдерінің қатысуымен таңдау жүргізіледі. Оларға бағдарлама бойынша компьютерден жоба келеді, бірақ олар жоба авторының аты-жөнін көрмейді. Сарапшылар тек жобаға балл қояды, оның аталған ауылға қаншалықты қажеттігіне, тиімділігіне қарайды. Сондай-ақ жоба ұсынушылардың әлеуметтік жағдайына қатты назар аударылып, мүжәлсіз отбасылардан шыққан жастарға басымдық беріледі. Ал жеңімпаздардың жұмысты қалай жүргізетініне келсек, біз алдымен менторларды немесе нұсқаушыларды оқытамыз. Олар — түрлі саладағы тәжірибелі адамдар. Менторлар жеңімпаз жастармен 4 күндік тренинг өткізіп, жобаны қалай жүргізеді, бюджеттегі ақшаны қалай ұстау керек, есепті қалай тапсыру керектігін үйретеді және олармен тұрақты байланыста болып, кеңес беріп отырады, айына 1 рет кездесу өткізеді. Менторлар біздің оң қолымыз деуге де болады. Жоба біткеннен кейін тағы семинар өткізіледі. Онда жобаны қалай ары қарай алып қалуға болатыны, оны бизнес әлде үкіметтік емес ұйым ретінде ашу керек пе, осы жағы қарастырылады. Бұл — аз қамтылған отбасылар балаларының кәсіпкер болуына беріліп жатқан бір мүмкіндік.

  Валентина ҚОЗЫБАҚОВА