Құтыру ауруы қауіпті ме?

Жаңаөзен қаласының Теңге ауылында 2018 жылғы 19 ақпанда 1 түйе малы құтыру ауруының белгілері анықталып, талдау қорытындылары оң нәтиже берген. Тіркелген ошақта басқарманың ұйымдастыруымен және ауыл шаруашылығы басқармаларымен бірлескен эпидемияға және эпизоотияға қарсы кешенді іс-шаралар жүргізілуде.

Күдікті жануарлармен қарым-қатынаста болғандар медициналық бақылауға алынып, құтыруға қарсы антирабиялық егу курстарын қабылдауда. Барлық емдеу-профилактикалық мекемелерінде семинарлар өткізіліп, тұрғындар арасында санитарлық ағарту жұмыстары кең көлемде жүргізілуде. Алайда өкінішке орай тұрғындар арасында жануарлардан жарақатталып, немесе үйінде құтыру белгісі бар жануарларды ұстағандар  өз денсаулығына немқұрайлылық танытып, медициналық ұйымдарға қаралмай отырғандар да кездесуде.

Құтыру ауруы - бұл орталық нерв жүйесінің зақымдалатын, тіпті өлімге әкелетін жануарлар мен адамдардың табиғи ошақтық ауруы. Құтыру ауруының қоздырғышы - вирус (Rhabdoviridae), ультракүлгін сәулесінің, залалсыздандыру ерітінділерінің әсерінен және қайнату кезінде жылдам өледі.

Құтыру ауруы қалай жұғады?

60%-70% жағдайларда жұқтыру көзі иттер болып саналады. Құтырудың табиғи ошақтарында қасқыр, түлкі, қарсақ, шибөрі және т.б. жабайы хайуандардан зардап шеккен үй жануарларына тістелу, тырналу, сілекейленуі арқылы ауру қоздырғышын жұқтырады. Көп жағдайда вирус ауру жануарлардан жарақат алып, тістелген, тырналған немесе сілекейленген жағдайда зақымдалған тері қабаты арқылы еніп, нерв талшықтарымен бас, жұлын миына жетіп, онда көбейіп, жинақталады.

Құтыру ауруының негізгі клиникалық көріністері

Инкубациялық кезең - 12 күннен - 1 жылға дейін созылуы мүмкін, ұзақтығы тістелген орынға байланысты. Аурудың алғашқы белгілері қандай?

Тістелген тыртық орнының ауыруы, қызаруы, ісінуі, жансыздануы байқалады. Қорқыныш, үрейлену сезімдері пайда болады, басының ауыруы тітіркенушілік, тыныс алу мен жұтынудың қиындауы және дене қызуының кенеттен 38-40 С дейін көтерілуімен сипатталады. Қозу кезеңінде су ішерде, суды көргенде немесе оны ойлаған кезде (гидрофобия) жұтқыншақ пен көмекейдің спазмаларымен, одан әрі ауаның қозғалысынан (аэрофобия), жарық шамның әсеріне (фотофобия), қатты дауыстың, шуылдың әсеріне (акустикофобия) ұстама пайда болады.

ТАҒЫ ОҚЫҢЫЗ: Күш – білімде!

Құтыру ауруының алдын алу

Құтырудың алдын алу мақсатында жануарлардан жарақат алып, тістелінген, тырналынған немесе сілекейленген жағдайда адамдардың барлығы құтыруға қарсы екпе курсын алу үшін тұрақты мекен-жайы бойынша емдеу мекемелеріне медициналық көмекке қаралуы қажет. Жануарлардан жарақаталған, тістелген, сілекейленген немесе тырналған жағдайда жарақат орыны сабынды таза сумен жуылып, жарақат айналасы йодтың спиртті ерітіндісімен залалсыздандырып, міндетті түрде антирабиялық егу алуы тиіс. Әрбір жарақат алған адамды өлім- нен құтқарудың жалғыз әдісі - жүйелі түрде құтыруға қарсы екпе алу болып саналады. Егер өзіңізге белгілі иттен немесе мысықтан жарақат алсаңыз, жануарды мал дәрігеріне көрсетіңіз, мал дәрігері жануарды 10 күндік ветеринариялық бақылауда ұстап, сау болған жағдайда - жануардың денінің саулығын растайтын анықтама береді. Жарақаттанған адамға осы аралықта 3 рет егу тағайындалады (0, 3, 7 күндері). Ал егерде жарақаттаған жануар қашып кетіп, табылмаса, белгісіз болса немесе өліп қалған жағдайда құтыру ауруына қарсы антирабиялық 6 реттік егу курсы тағайындалады (0, 3, 7, 14, 30, 90 күндері).

Сондықтан мінезінде өзгерістер байқалған жануарларды қамап ұстау қажет, балаларды және өзгелерді күдікті жануарлардан аулақ ұстап, дер кезінде мал дәрігерін шақырту қажет. Ит, мысық асырайтын болсаңыз, жергілікті мал дәрігерлеріне көрсетіп, тиісті кеңес алып, құтыру ауруына қарсы вакцина ектіріп тұруларыңыз қажет. Адамдарға құтыру ауруына қарсы екпелер тегін жасалады!

Балданай ҚОЖАБЕРГЕНОВА,

Жаңаөзен қалалық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының эпид. бөлім басшысы