Медициналық сақтандыру туралы ең танымал 10 сұрақ

Егер жұмыс беруші міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) үшін тұрақты аударымдар жасамаса, студент шетелде медициналық көмекті ала ала ма, жұмыссыз азаматтар мен жеке кәсіпкерлерге жарналарды қалай төлеуге болады? Естеріңізге сала кетейік, Қор МӘМС және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі қызметтерін (ТМККК) алушылармен кері байланысты бірнеше байланыс арналары арқылы жүргізед. Бұл – Qoldau 24/7 мобильді қосымшасы, @SaqtandyryBot телеграм-бот және 1406 байланыс орталығы.

– Коронавирустық инфекция анықталды. Павлодардағы емханаға тіркелгенмін, бірақ қазір Нұр-Сұлтан қаласында тұрамын. Бұл жағдайда қалай болу керек, қайда бару қажет?

– Айналасындағыларға қауіп төндіретін инфекциялық, паразиттік немесе вирустық аурулар болған кезде пациент бекітілген жеріне қарамастан, тұрғылықты жері бойынша медициналық көмек ала алады. Бұл жағдайда сіз Қордың жеткізушісі болып табылатын үйге жақын клиникаға жүгіне аласыз.

– Ресми түрде жұмысқа орналасқанмын, жақында жалақысы сақталмайтын ұзақ демалысқа шықтым, осы кезеңде жұмыс беруші мен үшін жарна төлемейді. Менің мәртебем қанша уақыттан кейін «сақтандырылмаған» болады және «сақтандырылған» мәртебесін жоғалтпау үшін не істеуім керек?

– МӘМС жүйесіндегі мәртебе соңғы жарнадан кейін 3 ай бойы сақталатын болады. Ол одан әрі өзекті болып қалуы үшін өткізіп алған кезең үшін дербес төлеуші ретінде ай сайын 2 125 төлеу қажет болады, теңге тағайындау коды – 122.

– Жұмыс беруші мен үшін МӘМС үшін аударымдар мен жарналарды уақытында төлемеген, МӘМС мәртебесін жоғалтпау үшін төлемді өз бетінше жүргізе аламын ба? Ал жұмыс беруші төлемді жүргізгеннен кейін, қайтаруды талап ету немесе келесі айға ақшаны қайта бөлу керек пе?

– МӘМС үшін уақытылы төлем жасау – бұл жұмыс берушінің жауапкершілігі. Егер ол белгіленген мерзімдерді бұзса, оған өсімпұл салынады.

Міндетті медициналық сақтандыру жүйесіндегі мәртебені жоғалтпау үшін сіз тәуелсіз төлеуші ретінде төлем жасай аласыз. Сіздің жұмыс берушіңіз аударымдар мен жарналарды жүргізгеннен кейін, сіз өз қаражатыңызды «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы арқылы қайтара аласыз. Ол үшін қайтару туралы өтініш жазу, төлем туралы түбіртектерді немесе чектерді ұсыну қажет. Өтінімді қарау мерзімі – 2 апта.

– Шетел азаматы тұру ықтиярхатынсыз жүктілік бойынша есепке тұра ала ма?

– «Халықтың көші­қоны туралы» ҚР заңының 35-­бабына сәйкес Қазақстан аумағында уақытша болатын шетелдік азаматтардың ерікті медициналық сақтандыру полисі болуы міндетті. Шетелдік азамат жүктілік бойынша есепке ол болған жағдайда немесе ақылы негізде тұра алады.

– Жұмыссыз, мәртебесі «сақтандырылмаған». Сақтандыру алу үшін жарналарды қай кезеңнен төлеу керек?

– Егер сіз жұмыспен қамту орталығында жұмыссыз ретінде ресми тіркелген болсаңыз, онда сіз үшін медициналық сақтандыруға жарналарды мемлекет төлейді. Егер жұмыссыздың ресми мәртебесі болмаса, онда МӘМС бойынша қызмет алу үшін сіз жұмыстан айырылған сәттен бастап дербес төлеуші ретінде жарналарды тұрақты түрде жүргізіп отыруыңыз қажет.

– Қызым Ресейде студент. Университетте оқу және Ресей Федерациясында тұру үшін медициналық сақтандыру қажет. Оқу орнында қызым Қазақстанда сақтандыру полисін ала алатынын айтты, мәселе МӘМС туралы болып отыр ма?

– Бұл жағдайда жеке сақтандыру компаниялары ұсынатын қосымша сақтандыру полисін сатып алу қажет. МӘМС жүйесіндегі қызметтер ерікті медициналық сақтандыру шеңберінде Қазақстан аумағында ғана қолжетімді.

– Мен бір уақытта бірнеше емханаға тіркеле аламын ба?

– Жоқ. Сіз жаңа ұйымға қосылғаннан кейін, бұрынғы клиникадан бас тарту автоматты түрде жүреді. Мұның себебі қарапайым әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры (ӘМСҚ) медициналық ұйымдарды жан басына шаққандағы қаржыландыруды жүргізеді және бір адам үшін бірнеше емханаға төлей алмайды.

– Мұғалім болып жұмыс істеймін, шаруа қожалығым бар. МӘМС үшін қалай төлеуге болады?

– Жарналарды төлеу табыстың барлық көздерінен жүзеге асырылуы тиіс. Бірінші жағдайда жұмыс беруші сіз үшін жарналар мен аударымдарды төлейді, екінші жағдайда сіз оны өзіңіз жасауыңыз керек. Салық заңнамасына сәйкес, шаруа қожалықтары 2021 жылы ай сайын 2975 теңге – 1,4 ең төменгі жалақы мөлшерінің 5% төлеуге міндетті.

– Студентпін, бір уақытта екі жұмыста жұмыс істеймін. Мен МӘМС жарналарын ұстаудан бас тарта аламын ба? Оларды тек бір жұмыста төлеу керек пе?

– Егер сіз күндізгі бөлімнің студенті болсаңыз, онда азаматтардың жеңілдікті санатына жатасыз, онда жұмыс беруші сіз үшін МӘМС сіздің жалақыңыздан аударымдар енгізбеуі және ұстап қалмауы тиіс. Егер сіз сырттай оқитын болсаңыз, онда төлем барлық табыс көздерінен алынуы тиіс, бұл ретте аударымдар мен жарналар ұсталатын ең жоғары табыс 10 ең төменгі жалақы мөлшері (ЕТЖ) аспауы тиіс. Жарналарды жалақының 10 еселенген ең төменгі мөлшеріне тең кіріс сомасынан төлеген кезде, осындай жарналардың төленгенін растайтын құжат болған кезде жеке тұлғаның басқа кірістерінен жарналарды төлеу талап етілмейді. Мұндай құжат жұмыс беруші және (немесе) салық агенті берген, алынған кірістердің, есептелген және төленген жарналардың сомалары туралы анықтама болып табылады.

– Қазақстандағы шетелдік тұлғалар қандай медициналық көмекке жүгіне алады?

– Қазақстан Республикасының «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» заңының 2-­бабының 2-­тармағына сәйкес егер осы заңда өзгеше көзделмесе, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі құқықтарды Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең дәрежеде пайдаланады және міндеттерді атқарады:

• Қазақстан аумағында тұрақты тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар;

• қандастар.

Еуразиялық экономикалық одақ туралы шарттың 98-­бабының 3-­тармағына сәйкес ЕАЭО елдерінің еңбекшілерін, сондай-­ақ олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік сақтандыру Қазақстан азаматтары сияқты шарттарда және тәртіппен жүзеге асырылады. Олардың жұмыс берушілері ай сайын олар үшін жарналар мен аударымдар жүргізуі тиіс.

Сонымен қатар МӘМС жүйесінде консультациялық-­диагностикалық көмек көрсету медициналық-­санитарлық алғашқы көмек (МСАК) маманының жолдамасы бойынша жүзеге асырылады, ал бұл қызмет ТМККК пакетіне кіреді. Осылайша, «Халықтың көші­қоны туралы» ҚР заңына сәйкес (35, 41 және 43­1-­баптар) Қазақстанға еңбек қызметін жүзеге асыру үшін келетін көшіп келу шілердің медициналы-қ­санитарлық және стационарлық алғашқы көмекті жабатын ерікті медициналық сақтандырылуы міндетті.

ҚР аумағында уақытша болатын және МӘМС туралы заңның күшіне енбейтін алыс шетелден келген шетелдіктер айналадағыларға қауіп төндіретін аурулар болған кезде медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне үміткер болуға құқылы. Барлық басқа жағдайларда оларға медициналық қызметтер ерікті медициналық сақтандыру полисі болған кезде ғана қолжетімді болады.

Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының Маңғыстау облыстық филиалы