Қараусыз мал пойыз қозғалысына кедергі келтіруде

Бұған дейін жариялаған мақаламызда төрт түліктен темір жол қозғалысына келетін қауіптің әлі күнге сейілмеу себебін айтқан едік. Соның кесірінен малын темір жолға жайып қойған тұрғындардың жолдағы оқыс оқиғаға қатысы жоқ, сүттен ақ, судан таза болып шыға келетін жағдайлар да кездеседі екен. Нәтижесінде кім кінәлі, аяғына бостандық тиіп жем іздеп жайылған тілсіз жануар ма?! Бұған жауапты Маңғыстау жол дистанциясынан іздеп көрген едік.

- Маңғыстау жол дистанциясына 524,5 шақы­рым темір жол қарайды. 387 шақырымы малға қарсы қоршаумен қоршалған. Биылғы жүктеме 140 шақы­рымын жөндеу, 5 шақырымға жаңадан салу болатын. 10 айда жылдық жоспар толығымен орындалды. Жаңа қоршау Өзен-­Бастау аралы­ғына жасалды. Кей жерлерде бөгеттің болмауын – ауылдардан алыстығына орай дер едік. Мысалы Болашақ станциясында солай. Дегенмен ондағы бекеттерде көлемі 1­2 шақырымға созылатын қоршаулар орнатылған. Қалған жерлері - болашақтың еншісінде. Сонымен қатар, айта кететін жайт, жөнделгенмен малшылар мал өткізу үшін сымдарды үзіп, ірі қараның өзі де майыстырып, бұзып кетеді. №13 бекет таулы жер болғандықтан оның бір жағында ғана қоршау бар. Малдардың жолға шығуы Шетпе маңында көп кездеседі. Сондықтан №14-15 бекет аралығындағы темір жол қоршауының жиегінен 1­2 шақырымдай жерді қазып қойғанбыз. Өйткені сол маңдағы «Сырлы там» құдығына төрт тұяқтылар су ішуге келеді. Қазудың пайдасы тиді. Бірақ мұндай шараны барлық жерге қолдана алмаймыз. Су шығып, жолға қауіп төндіретін, таулы-­тасты телімдер де бар, – деп жауап берді дистанцияның жетекші жол инженері Е.Артықбаев.

Оның сөзінше, мекеме ауыл, аудан әкімдіктеріне жайылымға жіберілген төрт түлікке көз қырын сала жүретін адам тағайындау, сырға тағу туралы үнемі хат жолданады екен. Бірақ оған жергілікті биліктің бірінен оң жауап келсе, басқасы елей бермейтін де көрінеді. Дегенмен бұған дейін жазғанымыздай, осындай іс­-шаралардың шұғыл тоқтаулар мен мал басу дерегін төмендетуге біраз септігі тиген. Былтыр 10 айда 5 мал тепловоздың астына түсіп қалса, үстіміздегі жылы 2 факт болған.

– Тепловозға, әсіресе, ұсақ жандық, түйе малына қарағанда сиырды басу - қауіптірек. Себебі оның терісі - қалың. Доңғалақтарының астына түссе қиындық туғызуы мүмкін. Темір жолға малдар көбінесе өткелден кіріп, шығар жер таппай жүріп алады. Оның ішінде Маңғыстауда жолға жайылатыны - ірі қара. Пойыздың алдына шығуы негізінен түнгі мезгілдерде болады. Хабар жетіп біздікілер барғанша ол жерден кетіп қалады. Сондықтан иесін анықтау оңай емес. Локомотив әр шұғыл тежеу басқан сайын 0,05 тонна жанармай, 29 мың теңгеге жуық қаржы шығындалады. Осы өткен 10 айда 4,55 тонна жанармай осылай ысырап болды (2016 жылы 6,40 тонна). Осыған орай жолға жақын елді мекендерде үнемі түсінік жүргіземіз. Бірақ мұнымен де іс бітпейді. Егесіз мал болмайды. Тұрғындар «түсіндік» дегеннің өзінде - баяғы жартас, сол жартас. Локомотив тағы да шұғыл тоқтауға мәжбүр болады. Тежеулердің саны азайғанымен жағдай қайталана береді. Сол үшін тұрғындарға темір жолға жақын 200 метр жерде мал бақпауын тағы да ескертеміз. Жедел тежеу берілген жағдайда машинист мұны дереу пойыз диспетчеріне жеткізеді. Әрі қарай желілік ішкі істер бөліміне, магистральды желі бөлімшесінің, жол дистанциясының диспетчерлеріне де ха­барланады. ПЧ диспетчері жағдай болған жер­дің телім басшысына жеткізіп, оқиға орнына де­реу адам жібереді. Десек те жол қашықтығы да маңызды рөл ойнайды. Тиісті адамдар келгенше біраз уақыт өтетіндіктен малды таппай қайтатын кездер де болады. Егер де пойыз астына түскен болса, телім басшысы, жол шебері, бригадирлер барып, міндетті түрде суретке түсіреді. Белгісін қарайды. Алайда мал иелері бізден бұрын жетіп белгілерін кесіп кеткен жағдайлар да болды, – деді Е.Артықбаев.

Ол жуырда тағы да оқыс тежеу жиі берілетін темір жол маңындағы халықпен кездесу ұйымдастырғандарын айтады. Оған Маңғыстау облысы бойынша көлік инспекциясының темір жол және су көлігіндегі бақылау бөлімінің бас маманы К.Жайлиев, магистаралдық желі бөлімшесінің инженері Е. Аманжолов, Маңғыстау жол дистанциясының №2 телім бастығы К. Зайыров пен телім технигі Ж. Айдарбаев, Ақтау станциясындагы ІІЖб­-нің ӘПб басшысы С. Оразғалиев және бөлімнің ӘПб ЮП КТІЖТ учаскелік инспекторы Ж.Абилакимов қатысқан.

Профилактикалық жұмыстар Маңғыстау ауданы бойынша Шетпе­-1, Қосбұлақ, Мақаш, Жаңа-­орпада, №13 темір жол бекеті ­Шетпе­ №14 темір жол бекеті аралығындағы ауыл жұртшылығына, мал шаруашылығымен айналысушылар арасында жүргізілген.

Шахида ЖҰМАН

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.