Маңғыстауға белгілі құсбегілер кімдер?!

©

Бейсенбі күні қасиетті Отпан тау етегінде «Отпан» МКҚК қызметкерлерінің ұйымдастыруымен қазақтың бекзат өнері – құсбегілікке арналған дәстүрлі «Салбурын» атты этнографиялық шара болып өтті. Шараға Отпан тау етегіндегі кішкентай ғана Тұщыбек ауылының құсбегілері Өтеғалиев Мереке, Советов Өтежан, Есжанов Ертіс, Тайманов Айшуақ пен шетпелік құсбегі Оспанғалиев Арон және Жыңғылды ауылының Е.Айшуақұлы атындағы орта мектеп оқушылары қатысты.

Құсбегілік сонау ықылым заманнан бері туған халқымызбен бірге жасасып, атадан – балаға, ұрпақтан – ұрпаққа жалғасын тауып келе жатқан Ұлы дала мәдениетінің ішіндегі төл өнеріміз болып саналады. Оның екі мың жылдан астам бай тарихы бар. Оған тастағы таңбалар, жазулар, белгілер және археологтарымыздың жер астынан тапқан әр түрлі бұйымдары куә. Осындай аңшылықты, саяткерлікті, құсбегілікті нақты білдіретін дүниелер Шығыс Қазақстан, Маңғыстау, Қарағанды, Алматы облыстарынан және басқа да аймақтардан көптеп табылды. Ертеде көшпенділер құсбегілікке ерекше мән берген және терең шұғылдана білген. Республикамыздың көптеген облыстарында  саятшылар, құсбегілер клубтары ашылған. Соның нәтижесінде ол жерлерде жыл сайын түрлі жарыстар өткізіліп, бұл өнер жақсы жолға қойылған. Осы ұлттық төл өнеріміз өлкемізде кенже қалып келген болатын. Тұщыбек ауылының бір топ жастары 3-4 жылдан бері осы киелі өнерді қолға алып, дамытып келеді. Кәзір «Қауырсын» деп аталатын клубтарын құрып алған. Бірақ әрқайсы әр салада жұмыс істейтіндіктен етене айналыса алмай жүрген жайлары бар. Сондықтан өлкемізде атадан қалған өнерді дамыту үшін жанашыр көзқарас керек-ақ. Осыған өлкеміздегі кәсіпкер азаматтар назар аударса деген тілегіміз бар.

Бір айта кетер құлаққағыс және қайқылар өткен қасиетті Маңғыстау жұртшылығы үшін үлкен қуаныш, ақпан айының 24-26 аралығында Отпан тау етегінде республикалық құсбегілер жарысы өтпекші. Осыны жұртшылық біле жүргені жөн болар еді.

«Отпан» МКҚК қызметкерлері құсбегілікке арналған «Салбурын» атты  шараны 3-4 жылдан бері тұрақты түрде өткізіп келеді. Шараны өткізудегі мақсат – өлкемізде өшіп кетуге айналған киелі өнерді насихаттау және оған кәзіргі смартфон мен планшеттерге байланған жастардың назарын аударып, қызығушылықтарын оятып, қызыққандарын құсбегілікке баулу.

Шарада алдымен оқушыларға саятшылық, құсбегілік туралы, содан соң «салбурын» деген не нәрсе екендігі туралы кәсіпорын қызметкерлері Жомарт Айдарбек пен Гүлсамал Қанашқызы түсіндіріп өтті. Содан соң саят киімдерін киіп, қолдарына қыран құстарын алып келген құсбегілерді көргенде бұрынғы сал-серілерді көргендей мектеп оқушылары қол шапалақтап жіберді. Жүргізуші құсбегілерді бір-бірлеп таныстырып өткен соң, оларға кезегімен сөз берді. Құсбегілер оқушыларға құсбегілік туралы, қыран құстардың қандай түрлері болатындығы, оларды қалай ұстап, асырап, қалай баулып аңға салу керектігі туралы айтып, олардың дене құрылыс ерекшеліктерімен таныстыра отырып, қызықты әңгімелеп берді.

Шара соңында қайыру кезінде бабында тұрған бүркіттерді қоянға салып, шырғаға түсіріп, алыстан қиқулап қолға шақырып қондыру сынақтарынан өткізіп, Отпантау етегі қыран бүркіттердің шаңқылдаған дауысына толды.

Құсбегілердің қысқаша өмірбаяны

Мереке Өтеғалиұлы 1969 жылы Таушық өңірінде дүниеге келген. Жыңғылды ауылында қазіргі Сәду Нұрниязұлы атындағы мектеп-интернатта орта білім алды. Жасынан қолөнерге, сызу, суретке икемді оқушы болды. Сызу, сурет пәнінің мұғалімі, өлкемізге белгілі мүсінші Байғазиев Көшерден  дәріс алды.  Мектеп бітіргеннен кейін, Маңғыстау ақтасынан қима тамдар салумен айналыса бастады. Алматы қаласындағы бас сәулет құрылыс академиясын 2003-2008 жылдар аралығында бітіріп, сәулетші мамандығын алды. Бүркітші. Құсбегілікпен айналыса бастағанына 5-6 жылдың жүзі болған, бірнеше құстарды қолға үйретіп, аңға салып, саятшылықтан мол тәжірибесі бар. 2016 жылы ақпан айында Жамбыл облысында өткен «Қауырсын» клубының 35 жылдығына арналған Қазақстанның түкпір-түкпірінен атақты құсбегілер жиналған Республикалық жарыста Құрмет грамотасымен марапатталды.

Арон Оспанғалиев 1975 жылы Шетпе кентінде дүниеге келіп, 1992 жылы Алшын Меңдалиев атындағы №3 орта мектепті бітірген. Құсбегілікпен айналысқанына 5 жылдай уақыт болған. 2013 жылдың ақпан айында Тараз қаласында өткен «Қауырсын» құсбегілер клубының 30 жылдығына арналған республикалық құсбегілер сайысында жүлделі 3 орынға ие болған...

Советов Өтежан Нұрбергенұлы, 1980 жылы Маңғыстау ауданында туған, білімі орта. Қазір Тұщыбек балалар бақшасында техникалық қызметкер. Құсбегілікпен 4-5 жылдан бері айналысады, қаршыға ұстайды. 2016 жылы ақпан айында Жамбыл облысында өткен «Қауырсын» клубының 35 жылдығына арналған Қазақстанның түкпір-түкпірінен құсбегілер жиналған Республикалық жарыста Құрмет грамотасымен марапатталды.

Есжанов Ертіс Мырзакелдіұлы, 1987 жылы туған.  Маңғыстау өнер колледжінің сурет бөлімін, М.Өтемісұлы атындағы  Батыс Қазақстан Мемлекеттік Университетін суретші-шебері және бейнелеу пәні мамандығы бойынша бітірген. Тұщыбек негізгі орта мектебінде 7 жылдан бері сурет, сызу пәнінен мұғалім боп қызмет етіп келеді. Бос уақытында құсбегілікпен айналысады.

Тайманов Айшуақ Асылжанұлы, бүркітші,1988 жылы Тұщыбек ауылында дүниеге келген. Тұщыбек санаторийінде жүргізуші боп жұмыс істейді. Бос уақытында құс ұшырып, қақпан құрумен, саятшылықпен айналысады. Атасы Тайман, апасы Роза Айдарбаевтар –өлкемізге, респубикамызға белгілі күйші, домбырашылар.

Оразмұхамбетов Қуаныш 1998 жылы Маңғыстау ауданында туған. Маңғыстау техникалық колледжінің 2-курсында оқиды, құсбегілікпен айналысқанына 1 жылдай болды, тазы жүгіртіп, құс салады. 2016 жылы ақпан айында Жамбыл облысында өткен «Қауырсын» клубының 35 жылдығына арналған Қазақстанның түкпір-түкпірінен құсбегілер жиналған Республикалық жарыста Құрмет грамотасымен марапатталды.