Шахмат мүсіндері шаһар шырайын кіргізбек

© Талант ҚҰСАЙЫН

Төскейіне күн нұры төгілген Каспий көркі көзге қуаныш сыйласа, шипалы суы дертке дәрмен, ал желпіп соққан майда жел көңілге жайлылық орнатады. Күн ұясына қонар қызыл іңірде теңізден ескен самалды құшарлана сіміріп, күнұзақ қауырт қызметтен қолы бос уақытты таза ауада серуенмен өткізуге бейіл халықтың қарасы көбейді. Теңіз жағалай төселген тегіс асфальт, екі аттам жерде орналасқан жайлы орындықтар, таза, самаладай жарық жол, бұқаралық спорттың дамуына мейлінше мүмкіндік беретін көше тренажерлеры де тұрғындар игілігі үшін қызмет етіп келеді. Соңғы кезде жағалауда орнаған шахмат бөшкелері интелектуалды спорт түріне қызығушылығы мол жандардың жаңа хоббиіне айналды. Жуырда жоба авторы, «Дебют» шахмат мектебінің директоры Анвар Шайхымовпен жүздесіп әңгімеге тарттым.

- Анвар Ескендірұлы, теңіз жағалауына шахмат бөшкелерін орнату идеясы қалай пайда болды?

- Былтыр ғаламтор кеңістігінде Мәскеу, Санкт-Петербург пен Алматы қалаларында өткен Chess and Jazz фестивальдерінің суреттерін қарап отырып, бөшке үстіне орнаған шахматты көзім шалды. Бұл ойнау форматы бір күнге ұйымдастырылған екен. Содан теңіз жағалауында әрдайым қолжетімді шахмат бөшкелерін орнату ойын жүзеге асыруға шешім қабылдадым. Бұндай жоба осы күнге дейін өзге қалаларда болмаған. Ақтауда алғаш рет іске асты.

- Бүгінгі таңда жастар мен ересектер арасында шахмат өнері қаншалықты танымал?

- Соңғы 3-4 жылда ақыл-ой мен логика ойынының танымалдық деңгейі өте жоғары. Тіпті беделі олимпиадалық спорт түрлерімен тең түседі деуге болады. Жалпы шахмат мәртебесі биік, бекзат өнер. Тақта үстіндегі шиеленісті тартыс кімді болсын үйіріп алары анық. 5 жастағы баладан егде қарияға дейін шахмат ойнап, кәсіби айла-амалдарды игеруге ұмтылып жатады. Ал теңіз жағалауындағы шахмат бөшкелерімен жастар логика барымтасында ой сынасуда. Серуендеп жүрген тұрғындар бір мезетке тоқтап, бір-бірімен ойын ойнап, серпіліп қалады. Шахмат ойынын жете ұқпайтындар бөшкелер жанында суретке түсіп, мәре-сәре болып жатады. Осының өзі әрине қуантады.

- Жобаның басты демеушілері кім?

- Тың идеяның жүзеге асуына қала тұрғындары «ҚазИнтегСтрой» мекемесінің қызметкері Болат Кенжебаев пен «МТС» қызметкері Константин Триус демеушілігін көрсетті. Маңғыстау облыстық спорт басқармасы теңіз жағалауынан арнайы жер телімін бөліп беріп, қолдау көрсетті.

- Біздің өңірде шахмат ойынының танымалдығын арттыру мақсатында қандай жобалар жасау ойда бар?

- Әрине, шахмат өнерін жас өрендер арасында насихаттау белсенді жүріп жатыр. Бұған дейін жарыс пен сайыс форматында әр алуан іс-шаралар ұйымдастырылып келді. Бірақ карантин талаптары биылғы жоспарға көптеген өзгерістер енгізді. Алдағы уақытта теңізді жағалай биіктігі адам бойынан сұңғақ, тастан қашалған шахмат фигуралын орнату көзделіп отыр. Сондай-ақ ойыншылар көтеріп жүріп ойнайтын бір метрлік шахмат тастары мен тақтасын жасақтау жоспарда бар. Жуырда эскизді сызып, спорт басқармасына ұсыныс жолданады.

- Әңгімеңізге рахмет!

Голрох ЖЕМЕНЕЙ