Қауіпсіздік – сапаның басты өлшемі

«БЖЗҚ» АҚ ақпараттық қауіпсіздікті басқару жүйелерінің аудитін жыл сайын табысты өткізіп келеді. Бұл – ақпараттың құпиялылығын, тұтастығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету бойынша ұсынылатын қызметтердің жоғары сапасының дәлелі. Сондай-ақ Қордың Қазақстан Республикасының «Ақпараттандыру туралы» заңында белгіленген ақпараттық қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі туралы аттестаты бар, ол Қордың Қазақстан Республикасының қауіпсіздік стандарттарына сәйкестік бойынша мемлекеттік аттестаттаудан өткенін дәлелдейді.

Біз «БЖЗҚ» АҚ-­ға ақпараттық қауіпсіздік деген не және ол қалай жұмыс істейді? деген сауалымызға қарапайым және түсінікті тілде жауап беру туралы өтінішпен жүгіндік.

Біздің сауалымызға «БЖЗҚ» АҚ Маң­ғыстау облыстық филиалының директоры Жанар Қибасова жауап береді.

– Жанар Мейрамбайқызы, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін Қор қандай қауіпсіздік шараларын қабылдауда?

– Киберқорғауды қамтамасыз ету мақ сатында Қор жаңа және ең сенімді болып танылған құралдарды пайдаланады. Біз үнемі даму үстіндеміз, себебі салымшылардың жеке деректерінің қауіпсіздігі – жұмы­сымыздағы ең басты бағыттардың бірі. Қор салымдардың сақталуын қамтамасыз етіп қана қоймай, зейнетақы шоттарының иелеріне қатысты деректердің құпиялылығы үшін де жауап береді.

БЖЗҚ ақпараттық жүйелердің жұмыс іс­теуі мен жаңа жобалардың іске қосылуына ерекше назар аударады, сондықтан бізде­ ректерді қорғаудың қабатты мультиплат­формалық (көп деңгейлі) жүйесін құрдық.

– Аты айбынды естіледі екен. Ол не?

– Қабатты қорғаныс – бұл заманауи ақ­параттық ортадағы көп векторлы, үнемі өзгеріп отыратын қауіптермен күресудің тиімді тәсілі. Біздің Қор үш сайтты бірдей қамтуға болатын бір метрокластер сақтау жүйесін құрастыру жұмысын аяқтады. Апат орын алған жағдайда осы метроклас­тер қамтып отырған үш сайттың бірінде әрдайым деректердің толық көшірмесі сақталып қалады. Деректерді өңдеудің осындай резервтік орталықтары Алматы мен Нұр­-Сұлтан қалаларында бар, ол өз кезегінде БЖЗҚ-­ға тіпті жаһандық немесе табиғи апаттар қауіп төндірген жағдайда да ақпараттық зейнетақы қызметтерін үздіксіз ұсынуға мүмкіндік береді.

Қазіргі уақытта мұндай резервтік ор­талықтар ешқандай ақаусыз жұмыс істеуде және олардың үздіксіз жұмыс істеу көрсет­ кіші 99,98%­-ды құрайды.

– Сіздің сайтқа шабуыл жасалса ше?

– Біздің жүйеде ол да қарастырылған. 2019 жылы біз Қордың WEB­-серверлері мен қосымшаларының қорғанысын қам­тамасыз ету мақсатында Web Application Firewall бағдарламалық­-аппараттық кешенін өнеркәсіптік пайдалануға енгіздік, ол – веб­-қосымшалар үшін желіаралық экрандау. Бұл біздің негізгі сайттың ғана емес, сондай-­ақ ұялы қосымша клиенттерінің сұраныстарын өңдеу сайты мен чат­-боттарға түсетін сұраныстардың да қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Осының арқасында аталған WEB-­сервер лер мен Қордың қосымшаларын кешенді ки­бершабуылдардан, сайттардың бұзылуынан, жүйеге хакерлік шабуылдардан, web-сайтқа зиянды кодты енгізуден, Қордың Web ресурстарын заңсыз пайдаланудан және басқа да қауіптерден қорғау шаралары іске асырылды.

Өнеркәсіптік пайдалануға енгізілген сәт­тен бастап БЖЗҚ-­ның қауіпсіздік жүйе­сін бұзуға немесе салымшылардың (алу­шылардың) дербес деректерін жария етуге ниеттенген 105 млн. астам түрлі желілік ша­буылдар жасалса да біз оған тойтарыс беріп отырдық.

– Ал сіздер пошта мекен-жайларына көп жіберілетін зиянды хабарламалармен қалай күресесіздер? Шынымды айтсам, бұл бәрімізді шаршатты.

– Сіз дұрыс айтасыз, бұл – қазіргі кездегі киберқауіптердің ең негізгісі. Ол «фишинг» деп аталады, мақсаты – пайдаланушылардың құпия деректеріне (логиндерге және па­рольдерге) қол жеткізу немесе фишинг­тік хаттарды салымшылардың да, Қор қызметкерлерінің де электрондық поштасы­на жаппай жіберу.

Осыған байланысты біз «БЖЗҚ» АҚ-­ның ақпараттық­-коммуникациялық инфрақұры­лымына және электрондық ақпараттық ре­сурстарына қатысты киберқауіпті анықтау және оның жолын кесу бойынша тиісті мемлекеттік органдармен өзара қарым­-қатынасты үнемі қолдап отырамыз.

– Менің білуімше, қазір Қор қызметкерлерінің көпшілігі қашықтан жұмыс істейді. Қызметкерлердің жүйеге кіруін қалай қамтамасыз етіп жатырсыздар?

– Иә, «COVID–19» коронавирустық ин­фекциясының таралуына және пандемияға байланысты ҚР Президентінің Жарлығы­ мен Алматы және Нұр­-Сұлтан қалаларында ТЖ режимі жарияланған кезде Қор қызметкерлері (кезекші операционистерден басқалар) жұмыстарын өзін­-өзі оқшаулау жағдайында жалғастырулары керек болды. Ол үшін қысқа мерзім ішінде көп факторлы аутентификация орнатылған сенімді бай­ланыс арнасы (VPN), желіаралық экрандар мен IDS-­тегі қауіпсіздік саясатының тиісті баптаулары жасалып, жұмыс орындары­на қашықтан кіру ұйымдастырылды және физикалық қолжетімділік пен сақтықты бақылау күшейтілді. Бұл ауқымды жұмыс салымшыларға қызмет көрсету процесін бір күнге тоқтатпастан, жедел және кәсіби түрде жүргізілді.

– Осы бағыттағы болашақ жоспарларыңыз туралы айтып өтсеңіз?

– Жоспар көп. Қор қол жеткізген та­быстармен шектеліп қалмайды, алда са­лымшылар туралы ақпаратты қамтитын криптографиялық деректерді қорғау құ­ралдары мен тетіктерін, оның ішінде қызмет көрсету орталықтарын, мобильді кеңселер мен барып қызмет көрсететін ма­мандарды қоса алғанда Қордың корпора­тивтік желісінің барлық байланыс арнала­рын шифрлеу құралдарын одан әрі дамыту бойынша ауқымды жұмыстар күтіп тұр. Сондай­-ақ Қор киберқауіпсіздікті күшейту мақсатында БЖЗҚ ақпараттық жүйелерінен құпия деректердің шығуын болдырмау технологиясын дамыту, салымшылар мен қызметкерлердің олармен жұмыс істеу сәтінде жүйені қолданушыны тану және оған қандай да бір өкілеттілік құқығын беру процесін күшейтуді жоспарлап отыр. Киберқорғауды күшейту жөніндегі тағы бір шара – Ақпараттық қауіпсіздікті басқару жөніндегі операциялық орталықты (SOC) құру.

Тағы қайталап айтайын, Қордың басты міндеті – ақпараттық қауіпсіздік және са­лымшылар деректерінің құпия сақталуы!

– Сұхбат бергеніңіз үшін алғыс білдіреміз!

Ү. ӨЗЕН