Мемлекеттік әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының қаржыландыруымен қазақстандықтарға медициналық қызметтің қымбат түрлері де қолжетімді бола бастады. Біздің өңірімізде қор арқылы шетелдерде емделіп келген науқастар да бар. Дегенмен тұрғындар арасында медициналық көмек мәселесіне байланысты әлі де түсініксіз жайттар кездеседі. Халық арасында туындап жататын сауалдардың кейбірін «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» Маңғыстау филиалы ақпараттандыру бөлімінің бас сарапшысы Сәуле Байболатқызы НАУШИНАҒА қойған едік.
- Сәуле Байболатқызы, МӘМС жүйесі енгізілгелі емдеу мекемелерінің бірқатарында болып жатқан оң өзгерістердің барлығы бірдей қарапайым халыққа түсінікті бола бермейтіні анық. Сондықтан тұрғындар филиал мамандарынан медициналық сақтандыру мәселесіне байланысты сұрақтарды жиі қойып тұратын болар?
– Әрине, күнделікті кездесіп қалатын проблемаларға орай туындап жататын мәселелер аз емес. Соған сәйкес жұртшылықтың көкейіндегі сауалдар да сыртқа шығады. Мәліметке сүйеніп айтар болсам, жыл басынан бері әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының Маңғыстау облысы бойынша филиалына азаматтардан 11 мыңнан астам өтініш келіп түсті. Бұлардың көбісі – МӘМС мәртебесін алу, дәрілік заттардың болмауы, консультациялық-диагностикалық қызметтерді ұзақ күту, емханалар мен стационарлардағы медициналық көмек көрсету сапасы, медициналық ұйымдар қызметкерлерінің дәрігерлік этика мен деонтологияны сақтамауы, емдеуге жатқызудан бас тарту сынды мәселелер. Өтініш хаттардың басым бөлігі немесе 2 859-ы кеңес алу бағытында, 238-і – шағым, 63-і – медициналық ұйымдар мен дәрігерлерге алғыс болса, 2 хатта жұмыс сапасын арттыру бойынша ұсыныстар айтылған. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының кері байланыс арналарына тоқталсам, жасырын көшбасшы позициясын 1 406 байланыс орталығы иеленді. Бұл операторларға ең үлкен жүктеме, әсіресе жазғы маусымда түсті. Бұдан кейінгі Qoldau 24/7 мобильді қосымшасына жыл басынан бері азаматтардан 8 мыңға жақын месседж тіркелген. Ал әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының баспасөз қызметі жыл басынан бері ӘМСҚ-ға келіп түскен халықтан ең өзекті мәселелерді жинақтады.
– Көпшіліктің көкейіндегі сұрақтарға ауысайық. Мысалы, науқасқа консультациялық-диагностикалық қызмет үшін бір ұйымға жолдама берілді делік, бірақ ол қызметтің бұл түрін басқа ұйымнан алғысы келсе, не істеуі керек?
– Мысалы, емханадағы пациентке бір зертханаға сараптамаға жолдама берілсе, бірақ ол үйіне немесе жұмысына жақын орналасқандықтан басқасына тапсырғысы келсе, оның бұған құқығы бар. Қызметті алғаннан кейін қордың төлем жүйесінде бірлесіп орындау шарты автоматты түрде жасалады. Басты шарт – медициналық ұйым ӘМСҚ дерекқорында тұруы және әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша қызметтер көрсетуі тиіс. Жеткізушілердің бұл тізімін қордың сайтынан көруге болады. Консультативтік-диагностикалық көмекке кардиолог, эндокринолог, лор, окулист секілді бейінді мамандардың қабылдаулары, қанның биохимиялық талдауы, иммуноферменттік талдау, антиденелерді анықтау сияқты зертханалық талдаулар, диагностикалық қызметтер эндоскопиялық зерттеулер, электроэнце фалография, эхокардиография, рентген, УДЗ жатады.
– Түсінікті. Ал еңбек мигранттары, тұруға ықтиярхаты бар шетелдіктер емханаға тіркеле ала ма?
– Тұруға ықтиярхаты бар шетелдіктер дің қазақстандықтармен тең құқығы бар. Сондықтан олар жарналарды тұрақты төлейтін және «сақтандырылған» мәртебесі бар болса, емханаға кедергісіз тіркеліп, МӘМС бойынша көмек ала алады. Еңбек мигранттары МСАК (Медициналық-санитарлық алғашқы көмек) пен мамандандырылған медициналық көмекке қолжетімділікті қамтамасыз ететін ерікті медициналық сақтандыру полисін ресімдеуі тиіс. Онысы болса және айналасындағыларға қауіп төндіретін жіті аурулар дамыған жағдайда, олар да тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін пайдалана алады.
– Науқасқа өкпесін тексерту үшін компьютерлік томографиядан өтуге емханамен ынтымақтастықтағы ұйымға барып қаралу ұсынылады. Ал ол жақтағылар науқасқа бір жарым айдан кейін ғана зерттеу жүргізе алатындарын айтса, науқас сонша уақыт күтіп жата беруі керек пе?
– Мұндайда ол терапевтке қайтып келіп, басқа клиникаға жолдама алуы керек. Пациент қандай да бір зерттеп-қарау неғұрлым қысқа мерзімде қолжетімді болатын ұйымды өз бетінше таба алады және ол туралы өзінің емдеуші дәрігеріне хабарлай алады. Емхана мен таңдалған ұйымның өзара байланысты болуы міндетті емес. МСАК дәрігерінен емханада тіпті шарты жоқ кез келген медициналық ұйымға берілген жолдама қызметті бірлесіп орындау шартын автоматты түрде қалыптастыру үшін негіз болып табылады. Бірақ клиника ӘМСҚ дерекқорында тұруы және әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша қызметтер көрсетуі тиіс екенін еске салу маңызды.
– МӘМС бойынша тіске брекеттер қоюға бола ма?
– Брекеттер орнату МӘМС пакеті бойынша көрсетілмейді, өйткені тістерді тегістеу медициналық емес, эстетикалық қызметке жататындықтан ақылы түрде жүргізіледі. Алайда 18 жасқа дейінгі балаларға медициналық стоматологиялық көмек медициналық сақтандыру аясында көрсетіледі. Балаларға тісті жансыздандыру және жұлу, пломба салу, пульпит, периодонтитті емдеу, гипоплазия, флюороз кезінде тістің анатомиялық пішінін толық функционалдық қалпына келтіру, ерін және тіл қылтамыры пластикасы, жақ рентгенографиясы және анестезия бойынша қызметтер де сондай. Кішкентай пациенттерге жақ-бет аймағының туа біткен патологиялары болған кезде ортодонтиялық қызметтер де қолжетімді.
– Демікпе, гипертония сияқты аурулармен есепте тұрған науқас түрлі себептермен сақтандырылмай қалса, сол себепті оған бұрын алып жүрген дәрі- дәрмектерін беру тоқтай ма?
– Динамикалық бақылауды қажет ететін мұндай әлеуметтік маңызды аурулар мен есепте тұрған пациенттер сақтандырылғанына немесе сақтандырылмағанына қарамастан, қажетті дәрілік заттармен қамтамасыз етілуі тиіс. Ондай науқастарды тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне кіретін медициналық көмектен немесе дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуден бас тартуға ешкімнің құқығы жоқ.
Валентина ҚОЗЫБАҚОВА
Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.
