Үлескер болу үшін...

Ақтау қаласында заң талаптарын сақтамай тұрғын үй құрылысын салып жатқан мекемелер бар. Оларға сеніп, алдын ала үлескер болып, қомақты қаржы салып, алданып қалып жатқан тұрғындар аз емес. Келеңсіз жағдайға тап болған тұрғындар бірінші кезекте жергілікті атқарушы органдарға шағымданары белгілі. Сондықтан жауапты мамандар тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарын үнемі жүргізіп келеді. Десе де заң талаптары әлі де орындалар емес. Осы жөнінде Ақтау қалалық жер қатынастары, сәулет және қала құрылысы бөлімінің маманы Шалқар Ерболғанов сұхбат берген болатын.

- Қала аумағында құрылысы аяқталмаған тұрғын үйлерге үлескер болып, зардап шеккен тұрғындар арасында үлкен дау туындағаны белгілі. Десе де жарнамалары жер жарып, халықты өздеріне сендіріп, үлескер болуға шақырып жатқан құрылыс мекемелері өте көп. Жалпы тұрғын үйге алдын ала қаржы салу заңды ма?

– Егер тұрғын үй салушы құрылыс мекемесі ҚР тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы заң талаптарын толық орындап, құрылыс құжаттарын рәсімдеген болса, салынып бітпеген үйлерден пәтер сатуға, тұрғындардың сенімді түрде үлескер болуға мүмкіндігі бар. Ал егер үй салушы мекеме заң талаптарын толық орындамаған болса, онда мемлекет тұрғын үй құрылысының уақытылы аяқталуына кепіл бола алмайды. Салдарынан мекеме тоқырауға ұшырап немесе өзге де қиын жағдайларға тап болып қалса, үлескер болған тұрғындар зардап шегеді.

Заң бойынша қала аумағында құрылыс жұмыстарын жүргізіп жатқан компаниялар тарапынан тұрғын үй салу үшін ең бірінші кезекте құрылыс құжаттары толықтай рәсімделуі керек. Содан кейін барып олар БАҚ беттерінде, сайттарда пәтер сату бо­йынша жарнамаларын шығара бастайды. Бірақ Ақтау қаласында тұрғын үй салып жатқан компаниялар ҚР тұрғын үй құрылы­сына үлестік қатысу туралы заң талаптарын орындамай отыр. Нақтырақ айтқанда, олардың қолдарында салып жатқан тұрғын үйлерінің құрылысы аяқталмайынша пәтер сатуға рұқсаттары жоқ. Десе де пәтер алғысы келетін тұрғындар үлескер болып, ақшаларын салуда. Жалпы тұрғындардың бізге көп қоятын сұрағы бір: «Пәтер алуға бола ма?». Біз халыққа барымызша түсіндіреміз. Құрылыс компанияларының қолдарында рұқсат құжаттары болғанымен, пәтер сатуға рұқсаттары жоқ. Сол себепті біз қалалық әкімдік қызметкерлерімен бірлесіп ХҚКО-­да, ірі сауда орталықтарында қала тұрғындарына карантин талаптарын сақтай отырып, түсіндіру жұмыстарын жүргіздік. Сондай­-ақ БАҚ беттеріне және инстаграм парақшамызда да қайталап түсіндірме жұмыстарын жүргізіп жатырмыз. Қала аумағындағы құрылыс компаниялары үлескерлерді тарту бойынша заң аясында құжаттарын толықтай рәсімдеп болғанша бұл түсіндіру жұмыстары жалғаса береді. Бұл жерде тұрғындар пәтер сатып алар алдында мекеменің құрылыс құжаттарының бар болғаны олардан пәтер алуға болады деген сөз емес екендігін ескеру керек.

– Сіздің жауабыңызға қарап Ақтау қаласында құрылыс салып жатқан мекемелердің бірде-бірі үлескерлерге алдын ала пәтер сатуға рұқсаты жоқ екендігін түсіндік. Десе де үлес сатып жатқан мекемелердің әлі де бар екенін естіп те, көріп те жүрміз. Сонда олардың бұл заңсыз әрекеттерін тоқтатуға мүмкіндік жоқ па?

– Заңсыз іс-­әрекетті тоқтату үшін ол меке­мелердің үлескерлерге пәтер сату бойынша интернет беттерінде жариялаған жарнамаларын негізге алып, Маңғыстау облыстық сәулет және қала құрылысы басқармасына жолдаймыз. Олар сол ақпаратты сотқа жолдайды. Ал сотта шара қолдануға айғақ болатын нәрсе – үлескер мен құрылыс мекемесі арасындағы пәтер сату және сатып алуды растайтын екіжақты келісім шарт. Бірақ ондай келісім шарттарды біздің қолымызға түсіру өте қиын. Себебі келісім шарт тек тұрғындардың өзінде және құрылыс мекемесінде болады. Олар жасырады. Сол себепті жазадан жалтарып кетіп отыр.

Жалпы алдын ала сату және сатып алу бойынша жасалған екіжақты келісім шарт ешқандай мемлекеттік мекемеде тіркелмейді. Бұл жағдайды қарапайым түрде түсіндірсек, танысыңызға қолхат жазып, қарыз бергенмен бірдейсіз ғой. Арты қа­лай болады, оған ешкімнің кепілі жоқ. Сон дықтан тұрғындар жапа шегіп қалмас үшін біз барымызша түсіндіру жұмыстарын жүргізіп жатырмыз. Бірақ халықтың әлі де болса түсінбейтіндері өкінішті.

– Құрылыс мекемелерінің алдын ала пәтер сату бойынша рұқсат алуына, заң талаптарын орындамауына не кедергі сонда?

– Құрылысы аяқталмаған тұрғын үйлер ден пәтер сатуға құрылыс компаниялары­ның мүмкіндігі бар, егер олар заң бойынша талаптарды толық орындаса. Ол бойынша бекітілген сатандарт та бар. Рұқсат алу үшін мекеме иесі анда­мында барып, уақытын шығындамайды. ХҚКО арқылы немесе электронды қолтаңба арқылы құжатын тапсырады, жауабын көрсетілген уақытта алса болады. Бірақ рұқсат алу үшін заңда көрсетілген талаптарға сәйкес мекеменің 30 мың шаршы метр үй тапсырған стажы болу керек. Ал жаңадан ашылған құрылыс компанияларында ондай тәжірибе жоқ. Одан бөлек ҚР тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы заңында көрсетілгендей екінші деңгейлі банктің және жергілікті атқарушы биліктің рұқсаты болу керек. Егер де құрылыс компаниясы бір жағдайлар болып, тоқырауға ұшырап немесе басқа да жағдайлар орын алса әкімдік пен екінші деңгейлі банк араласып сол тұрғын үйді келісім шартта көрсетілген мерзімде салынып аяқталуына кепілдік болады. Бірақ осы күнге дейін ешқандай компания ол рұқсатты бізден әлі алған жоқ.

Осы бойынша қала әкімі Нұрдәулет Қилыбайдың басшылығымен құрылыс мекемелерінің басшыларына арналған жиналыс өтті. Оларға үлескерлік туралы заң талаптары түсіндіріліп, рұқсат құжаттарын рәсімдеу керектігі ескертілді. Әрбір құрылыс компаниясының заңгері болады. Олар бұл заңды толық біледі деп ойлаймын. Бірақ әлі өзгеріс жоқ. Алдағы уақытта құрылыс мекемелері тарапынан заң талаптарына сай құжаттар тапсырылады, ретке келеді деп күтеміз.

Айгүл ОРЫНБАЕВА

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.