Қандай да бір вирусты анықтау үшін тест тапсыратын әр адамның бойын еріксіз қорқыныш билеуі—табиғи жағдай. Қашан талдама қорытындысы шыққанша көңіл алаң болады. Ал әзір дауасы табыла қоймаған АИТВ инфекциясына тест тапсыру кейбіреулер үшін нағыз сынақ болатыны бар. Осындайда немесе АИТВ оң нәтиже көрсетер болса, ЖИТС-тың алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі облыстық орталықтың психоәлеуметтік кеңес беретін кабинетіне (ПӘК) жүгінуге болады. Бейәдеп жүрістерден ада болғанына қарамастан, бұл вирустан ешкімнің сақтандырылмағанын ескере отырып, орталықтың эпидемиолог дәрігері Камшат Қалменовадан ПӘ кабинетінің жай-жапсарын сұрағанбыз.
-Өз денсаулығына алаңдайтын және инфекция жұқтырып алу қаупі бар кез-келген адам АИТВ-ға тестілеуден өте алады,-деді ол.-Кеңес беру адамның жеке қажеттілігіне, оның нақты проблемалары мен әр түрлі жағдайларына бағытталған. Психоәлеуметтік кеңес беру мен тестілеу құпия немесе ерікті түрде Қазақстан Республикасының азаматтары мен қандастар үшін тегін өткізіледі. Қызметтің бұл түрі тест тапсырушының АИТВ жұқтыру тәуекелін төмендетуге, жауапкершілігін, қауіпсіз мінез-құлқын қалыптастыруға, тестілеу нәтижесіне, сондай-ақ тәуекелді мінез-құлқының салдарына көмек көрсетуге арналған. Мұндағы басты мақсат—азаматтардың АИТВ/ЖИТС туралы түсінігі мен білімі деңгейін арттыру, АИТВ жұқпасының одан әрі таралуын болдырмау, пациенттің АИТВ-ға тестіден өтуі туралы шешім қабылдау кезінде қолдау көрсету. АИТВ инфекциясы бойынша психоәлеуметтік кеңес беру екі кезеңнен тұрады. АИТВ инфекциясына тестілеуге дейінгі, яғни, қан талдамасын алғанға дейін және тестілеуден кейінгі кезең.
Тестке дейінгі кеңес кезінде пациентке АИТВ/ЖИТС туралы қажетті нақты ақпарат беріледі, тестілеу процедурасы туралы айтылады сонымен қатар жеке, медициналық, әлеуметтік, психологиялық, құқықтық аспектілердегі тест нәтижелерінің маңыздылығы талқыланады. Тестке дейінгі кеңесте пациенттің жеке тарихы мен оның бұрынғы және қазіргі кездегі АИТВ жұқпасының жеке қаупін бағалауына байланысты мәселелер қамтылады. Яғни, оның кездейсоқ қатынастарға бейімділігі, инъекциялық есірткі қолдану-қолданбауы, қан құю немесе ағзаны трансплантациялау процедураларынан өткендігі секілді жайттар анықталады. Тестке дейінгі кеңестің тиімділігі адамға АИТВ/ЖИТС қаупін бағалауға, тест нәтижелерінің маңыздылығын түсінуге, АИТВ/ЖИТС мәселелері бойынша білім деңгейін көтеруге және қауіпсіз мінез-құлық туралы түсінік қалыптастыруға көмектесетіндігінде.
Ал талдама нәтижесіне байланысты тестілеуден кейінгі кеңес береміз. Тесттен кейінгі кеңес дегеніміз, бұл АИТВ инфекциясына тест нәтижелерін талқылау және АИТВ оң адамға қажетті ақпарат пен қолдау көрсету үшін науқас пен кеңес берушінің арасындағы диалог болып табылады. Әрине, нәтиженің теріс болғаны жақсы, бірақ тест кейде толықтай нақты болмауы да мүмкін және АИТВ әлі анықталмағанын есте ұстаған жөн. Мұндайда соңғы қауіпті әдеттен кейін үш ай өткен соң қайта тексерілу керек екені айтылады. Егер тест нәтижесі белгісіз болса, белгілі бір кезеңнен кейін қайта тестілеу қажет болады. Ол 2 аптадан 3 айға дейінгі уақытқа созылады.
Тесттен кейінгі кеңес–бұл кеңес беруші мен клиенттің бір кездесуіне сыятын процесс, бірақ кей жағдайларда бірнеше кездесуді қажет етуі де мүмкін. Статистикаға көз жүгіртсек, 2020 жылы жалпы саны 5730 адам, ал өткен жылы 12622 адам ПӘ кабинетінің қызметін пайдаланған екен. Бұл халықтың өз денсаулығына деген жауапкершілігі артқанын көрсетсе керек.
Валентина ҚОЗЫБАҚОВА
Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.
