«5/50» ел игілігіне жарады ма?

©

Жыл сайын мұнай бағасы дағдарысының ұлғаюы «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ мұнай сервис компанияларының тапсырыс көлемін қысқартып, табыс әкелу мүм­кіндіктерін шектеу үстінде. Ұлттық компания құрамына кіретін мұнай сервис компаниялары рентабельді емес болып отыр.

Бұл тиісінше мұнай сервис сала­сындағы бұрғылау және өзге де жұмыстар жыл сайынғы сұраныс деңгейін мейлінше азайтады. Мәселен, «ММГ» АҚ атынан негізгі тапсырыс беруші тарапынан тапсырыс көлемі үш жыл ішін­ де 23%-­ға азайған. Ал соңғы 4 жылда ҚМГ мұнай сервистің (МС) шығынды компания­ларына 120 миллиард теңге мөлшерінде  қаржылық қолдау көрсеткен. Қысылтаяң кезеңде нақтылы жоспар құрып, шешім қабылданбаса алдағы 5 жыл үшін болжам­мен тағы 160 миллиард теңгеге жуық қаражат қажет етіледі.

«ҚазМұнайГаз» ҰК» құрамына кіретін «Oil Construction Company», «Oil Services Company», «Oil Transport Corporation», «Мұнайтелеком», «Маңғыстауэнергомұ­най» серіктестіктеріне енгізілген «5/50» бағдарламасы осы кедергіден өтіп, жұмыс көзі мен компания әлеуетін сақтап қалу мақсатында биылғы жылы да жалғасын тап­ты. «5/50» бағдарламасына сәйкес табыс әкел­мейтін кәсіптің қызметкері ерікті түрде әкімшілікке жүгініп 5 жыл үшін жалақының 50% мөлшерінде өтемақы алуына болады. Бұл – орташа есеппен 7–10 миллион теңге. Сондай­-ақ бұл мүмкіндікті зейнетке  жақындаған егде адамдар және денсаулығына байла­нысты жұмыс жасау қабілеті төмендеген қызметкерлер де пайдалана алады. Өткен жылдан бастап жүзеге асырыла бастаған бағдарлама бүгінгі күнде жұмыскерлер арасында үлкен қызығушылық тудырып, өтініш берушілер қатары да артты. Бұл рет­те бірқатар адамдар көптеген тұрмыстық мәселелерін, атап айтқанда тұрғын үй жағдайларын жақсарту, несие қарыздарын жабу немесе өз бизнесін ашу мүмкіндігіне ие болды. Бұдан бөлек, аталған мұнай­сервис компанияларының басшылығы қызметтің бейінді емес түрлерін жеке секторға шығарып, жұмыстан босатылған персонал­ды аутсорсинг жолымен қызметке қайта қабылдауды да бір жүйеге қойған.

Игілікке асқан іс

Маңғыстауэнергомұнай» меке­месі – мұнай нарығында ты­ғырыққа тірелген компанияның бірі. Аталмыш компанияға негізгі тапсырыс беруші – «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ тарапынан берілетін жұмыс көлемі соңғы жылдары айтарлықтай азайған. «Маңғыс­тауэнергомұнай» ЖШС бас директордың Адам ресурстарын және еңбекақы төлеу жө­ніндегі орынбасары Бердіғұл Нұрмұханұлы Ізбасов компанияның  бүгінгі  табыс  көле­мі шығындарды жаппай отырғанын, 2015 жылдан бері мекеме шығындарын «ҚазМұнайГаз» АҚ Ұлттық компа­ниясы өтеп келе жатқанын  айта­ ды. «5/50» бағдарламасының басты мақсаты да тығырықтан  шығудың бір шешімі деп, 2017 жылдан бас­тап аталмыш бағдарлама бойынша жүргізілген жұмыс жайын баяндап берді.

«Жалпы 2017 жылдың қаңтар айының есебі бойынша мекеме­де 629 адам жұмыс жасады. Электр жөндеушілер, көлік жүргізушілері, т.б. қосалқы жұмысшылар. Біздің басты міндетіміз – «Қаламқас», «Же­тібай» кенорындарында электр қон­дырғыларына қызмет жасау. Соң­ғы жылдағы тапсырыс көлемінің төмендеуі, табыс көзінің азаюы және шығындардың кірістен асып түсуі бізге бірқатар шаралар қабылдауды, оның ішінде «5/50» бағдарламасын енгізуді қажет етті. Бұл бағдарламаны өз жұмысшыларымызға түсіндіру мақсатында арнайы комиссия құ­рылды. Кенорындарындағы білік­ті мамандармен бірлесе оты­рып, жағдайды реттеу бойынша бірқатар талқылаулар өткіздік», – дейді Бердіғұл Нұрмұханұлы.

«Маңғыстауэнергомұнай» құрамында қо­салқы автокөлік цехы, сондай-­ақ мекемеде көлік жүргізушілері, күзетші­-қарауылдар, еден жуушылар мен кеңсе тазалаушы қызметкерлер бар. Әкімшілік компанияның кірісі мен шығысын саралай келе, қосалқы қызметтегі жұмысшыларды негізгі құрамнан шығарып, аутсорсинг жолымен ауыстыруды,  яғни  «5/50»  бағдарламасымен  қаражат ұсынуды қолға алды. Ұжымға уақытылы шешім қабылдамаса компанияның бан­кротқа ұшырау қаупі, 5 жылға арналған жоспары кеңінен түсіндірілген. «Түсіндіру жұмыстарының нәтижесінде 2017 жылы «5/50» бағдарламасын 120 адам пайдалан­ды. Негізінен қосалқы жұмысшылар кетті. Әр жұмыскерге 8­9 миллион теңгеден, жал­пы 1 миллиард 50 миллион теңгеден аса қаражат бөлінді. Енді 2018 жылы қосалқы қызметкерлерді арнаулы сервистік қызмет көрсетуші  басқарламаларға ауыстыруды нәтижелі аяқтасақ, «5/50» бағдарламасы да тоқтатылады» деген Бердіғұл Нұрмұханұлы 2019 жылы компанияны табысы тұрақты жағдайға жеткізу жоспарланғанын айтты.

«5/50» бағдарламасы арқылы мекемеден қомақты қаражат алған жұмыскерлер ара­сында жеке кәсібін жолға қойғандары, банк­тердегі берешектерін жауып, балаларының оқу ақыларын өтегендері, сондай­-ақ аутсор­синг жолымен жұмысқа қайта қабылдан­ғандары да баршылық. Басшылық ұсынған бағдарламаны тиімді пайдаланған жанның бірі – «Маңғыстауэнергомұнай» мекемесін­ де 17 жылдан аса жұмыс жасаған Шұғай Сағындық алғашқы жұмысын электромон­терліктен бастап, шебер, учаске бастығы деңгейіне дейін көтерілген. Былтыр «5/50» бағдарламасын қажет деп шешкен ол мекеме­ ден 14 миллион 700 мың теңге қаражат алып, банк алдындағы несиелерінен құтылған. Сондай-­ақ жаңа салынған үйден пәтер алып, жеке кәсібін де жоспарлап қойған. «Мұнайға қатысты инженерлік қызметтің бәрін атқа­рып келдім. Вахталық кестемен жұмыс істе­уімізге байланысты отбасыма, балаларға дұрыс көңіл де бөле алмайды екенсің. Мен үшін бұл бағдарлама пайдалы болды. Жаңа үй алып, тың кәсіп бастағалы жатырмын. Отбасына уақыт бөлу де – ер азаматтың бір міндеті», – дейді Шұғай Сағындық.

Қос тарапқа қолайлы шешім

«Мұнайтелеком» ЖШС – мұнай компа­нияларына сервистік қызмет көрсету үшін құрылған 50 жылдық тарихы бар мекеме. Компания Қаламқас, Жетібай, Қаражанбас кенорындарында қызмет көрсетеді. Жұмыс бағыты телекоммунникация, телерадиобай­ланыс, спутниктік байланыс, кабельдік же­лілер, интернет желілерімен  қамтамасыз  ету, өрт қауіпсіздік салаларын монтаждау, бейнебақылау жүргізу жұмыстарына негіз­делген. Қазіргі уақытта компания қосалқы қызмет түрлерін «5/50» бағдарламасымен аутсорсинг жолына ауыстыруды жүзеге асы­рып келеді.

«Мұнайтелеком» ЖШС бас директоры Әмірхан Бекжанов 2017 жылы компания кірісі 2,5 миллиард теңгеден, ал шығын көлемі 3,9 миллиард теңгеден асқанына алаңдаушылық білдірді. «Өздеріңізге де бел­гілі, кірісіміз шығынды жаппай келеді. Соңғы 5 жылдық есепке жүгінсек 6,3 миллиард шығынға кірдік. Бұл көрсеткіш жыл сайын өсе түсуде. Оның 80%-­ы еңбекақы төлеуге жұмсалады. Біздегі 376 жұмысшының 357­-сі негізгі салада істейді. 80-­і қосалқы қызмет түрлері. Компания жұмысын оңтайландыру бағытында шаралар қабылдап, аутсорсинг жолымен клинингтік қызметке ауыстырдық. Дегенмен бұның өзі компания шығынын жабуға қауқарсыз» – деп, Әмірхан Ерғалиұлы жүзеге асырылған бағдарламаның орындалу барысын баяндады.

Оның  айтуынша,  2017  жылдың  басынан «5/50» бағдарламасын ұжымға түсіндіру жұмыстары жүргізіле бастаған. Компания құрамындағы шығыны көп цехтарда адам саны көп болғанымен, кіріс азайған, шығын көлемі жыл сайын ұлғая түскен. «Барлығына қалыптасқан ахуал түсіндірілді. Дағдарысқа ұшыраған жағдайда мекеме жабылса, 1 айлық еңбекақы беріліп, жұмыс мүлде тоқтатылуы мүмкін екенін айттық. Ал «5/50» бағдарлама­сы – уақытылы шыққан тиімді шешім. Осы­ны қызметкерлер жете ұғынды. Бағдарлама көптеген жұмысшыларға үлкен көмегін ти­гізгені де рас. Біреуі мойнындағы қарызынан құтылды, денсаулығы сыр берген азаматтар емделіп, ота жасатты. Әркім өз шаруасын бүтіндеді. Бағдарламаны пайдаланамын деу­шілерге әлі де мүмкіндіктер бар», – дейді Әмірхан Бекжанов.

ТАҒЫ ОҚЫҢЫЗ: Туу туралы куәлік алу тәртібін білесіз бе?

«Мұнайтелеком» серіктестігі «5/50» бағ­дарламасы бойынша 2017 жылы 84 адамға 750 миллион теңге қаржы бөлген, алдағы уақытта 1 миллиард 600 мың теңге қаражат қарастырылып отыр. 2018 жылы түсіндіру жұмыстары жалғасып, оның орындалу бары­сын арнайы комиссия қадағалайтын болады.

[caption id="attachment_53991" align="aligncenter" width="629"]                                         Дархан Қанатов екі бөлмелі пәтерге ие болды[/caption]

«2010 жылдан бері осы мекемеде электро­монтер болып жұмыс жасап келдім. «5/50» бағдарламасын пайдаланып, өз еркімізбен келісімшартты тоқтатып, тиісті қаражатты алдық. Аз емес, қомақты қаржы. Ақтау қаласынан 2 бөлмелі пәтер алып, баспана­лы болдық. Әлбетте, бағдарламаның игілігі бар. Әркім өз керегіне жаратып, шаруала­рын түгендеді. Қазір басқа мекемеде мұнай өндірісі саласы бойынша өз қызметімді жалғастырып жатырмын».

[caption id="attachment_53990" align="aligncenter" width="641"]                               Азамат Әбілов денсаулығына байланысты жұмыстан шыққан[/caption]

«2008 жылдан бері «Мұнайтелеком» ме­кемесінде слесарь болып жұмыс жасадым. 2017 жылы 1 шілде күні бағдарлама бойын­ша кеттім. Денсаулығым соңғы жылдары сыр беріп, қиналып жүрдім. Жұмысқа жарамсыз болып қаламын ба деген уайымым бар еді. Ең үлкен пайдасы осы болды. Астанаға барып бүйрегіме ота жасаттым. Қарыздарымнан құтылдым. Үй шаруаларын бүтіндедім. Бұл бағдарламаның берген игілігі көп».

Жайық НАҒЫМАШ Суреттерді түсірген Талант ҚҰСАЙЫН