Маңғыстаудағы Қаракөлге қоқиқаздар ұшып келді

©

Облыс тұрғындары Маңғыстауға ұшып келген қоқиқаздарды видеоға түсіріп алып, әлеуметтік желілерге жүктеген. Бұл қоқиқаздар Ақтаудың жанында орналасқан жасанды Қаракөлде тұрақтайды. Эколог мамандар қоқиқаздарды дәл бұлайша жанынан дронмен түсірудің дұрыс еместігін айтады. "Құстарды мазалай берсек, оларды шошытып аламыз, кейін Қаракөлге мүлдем келмей қалуы мүмкін" дейді табиғат жанашырлары, - деп хабарлайды mangystaumedia.kz сайты.  "Қарақия - Қаракөл" мемлекеттік (зоологиялық) табиғи қаумалы - ерекше қорғалатын аумақ, оның аймағына кіру заңмен реттеледі. Аумағы 137 500 га болатын қорғалатын аймақ 1986 жылдың 17 ақпанында құрылған. Бірақ экологтардың айтуынша, көл 1964 жылы пайда болған. Уақыт өте көктемде және күзде бұл жасанды көлдің үстінен жыл құстары ұшып өтіп, кейбірі қыстауға қалып қоятын болған. Естеріңізге сала кетейік, ақтаулық оқушы осы көлдің, мұндағы құстардың қауіпсіздігін бақылайтын қос мұнара орнатуды ұсынып, оның жобасы жергілікті әкімдік тарапынан қолдау тапқан еді. Қаракөлдің суы жылы әрі тайыз болғандықтан көл қаз, үйрек, аққу, қоқиқаз құстары көктемде-күзде келіп қонып, демалуына ыңғайлы. Мұнда жылдың әр маусымында 80-нен 175-ке дейін құстың түрі келеді, оның ішінде 20-дан аса түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізіліп, қорғалуда. https://youtu.be/A1XhniwlF1U Оның ішінде қоқиқаз да бар. Мамандардың айтуынша, қоқиқаздар – жыл құсы. Қоқиқаз - дене бітімі ерекше, тұмсығы имек, сирек кездесетін құс. Дене тұрқы ірі әрі жабайы қаздарға ұқсас, сондықтан қоқиқазды халық арасында қызылқаз деп те атайды. Қоразы мекиенінен ірілеу. Бойының биіктігі 91 – 120 сантиметрдей. Қораздарының салмағы 4,5 келі, ал мекиені – 3 келідей. Қанаттарының ұзындығы 35 – 49 сантиметр. Ол басын суға батырып, түбін қопарып, судағы жәндіктерді аузына толтырып сүзіп алып қоректенеді. Ұя жасауға да су түбіндегі тұнбаны пайдаланады. Ұшып бара жатқан қоқиқаздың қанаттары лапылдап жанған оттың жалынына ұқсас болғандықтан оларды кей халықтар "от немесе жалын құс" деп те атайды екен. Қоқиқаздар жүздеп, мыңдап бір мыңға ұя салып, жұптарын жазбайды. Ұядағы 2-3 жұмыртқаны кезектесіп басып шығарады да алғашқы екі айда құрамы дәрумендерге бай құс сүтімен асырайды. Жеген тамақтарын асқазанында өңдеп, тұмсығын балапан аузына апарғанда 23-пайызы қаннан тұратын ашық қызыл түсты сұйықтық тамшылап ағады екен. Бұның сыры әлі күнге дейін ашылмаған.  Қоқиқаздар шаянтәрізділермен, ұлулармен, жәндіктердің дернәсілдерімен, балдырлардың және су өсімдіктерінің тұқымдарымен қоректенеді. Олардың тіршілігі үшін суы таяз әрі тұзды су айдындары өте қолайлы. 2002 жылғы санақ бойынша, Қазақстанда 15–18 мыңдай қоқиқаз ұя салады деп есептелінеді.

Басты суретті түсірген Талант ҚҰСАЙЫН,

Видео әлеуметтік желіден