Баутинде балық шаруашылығын жүргізген Измаилов жайлы не білесіз?

©

Түпқараған ауданының көнекөз қариялары мен өткен ғасырдың орта шенінде ауданның әртүрлі шаруашылық саласында қызмет еткен ауданның байырғы тұрғындары бұл азаматтың атын айтпай-ақ, көбіне Измаилов десетін, бұл азамат ауданның балық шаруашылығын ұзақ жылдар іскерлікпен басқарып, саланың өсіп, дамуына көп үлес қосқан Измаилов Мжавер Нигметович еді.

Измаилов Мжавер Нигметович 1925 жы­лы Ресейдің Астрахань облысы, Красноярск ауданы, Байбек селосында дүниеге келген. 1958-1963 ж.ж. Москва қаласындағы кәсіподақтың «ВЦСПС» жоғарғы мектебінде оқып, еңбек экономисі мамандығын алған. Ұлы Отан соғысының қатысушысы, соғыс кезінде әскер қатарына шақырылып, Совет Армиясы қатарында взвод командиры, аға сержант дәрежесінде, бастауыш партия ұйымының хатшысы, тәртіпті, соғыс өнерін жетік меңгерген үлгілі жауынгер болған. 3 рет «Үздік артиллерист», «ПВО үздігі» ата­ғын, бөлімше командирінің 17 рет алғысын алған. «1941-1945 ж.ж. Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін» ме­далының, «Совет Армиясы мен Фло­ты­­­ның 30-жыл­дығы» мерекелік медалының, «СССР Қа­рулы Күштерінің 50 жылдығы» мерекелік медалының, «Ұлы Отан соғы­сындағы Жеңіс­тің 25 жылдығы» төс бел­гісінің иегері. М.Н.Измаилов еңбек жолын Ресейдің Астрахань облысында Мумринск балық заводында жұмысшы болып бастап, кеме жөндеу заводының ди­ректорлығы лауазымына дейін көте­рілген. 1965 жылы Форт-Шевченко қаласына қоныс аударып, Баутин мемлекеттік балық аулау базасының директоры болып таға­йын­далған. 1970 жылдың 9 ақпанында Баутин мемлекеттік балық аулау базасы, Гурьев мемлекеттік балық аулау базасы және Астрахань қаласындағы «УМБТРФ» (управление морского буксирно–транспортного рефрежираторного флота) кәсіпорындары біріктіріліп, ірі өндірістік кәсіпорын «Гуррыбхолодфлот» Баутино басқармасы аталып, орталығы Баутино поселкесі болды. Осы жаңа басқар­маның директорлығына М.Н.Измаилов таға­йын­далды.

Жаңадан құрылған ірі балық шаруа­шы­лығы мекемесінің құрамында 2 бөлімше (біреуі – Ақтауда, біреуі – Астрахань қа­ласында), балансында көптеген ірі тоннажды балық аулау кемелері болды. Жаңадан ірі тоннажды РМС (балық тоңазыту кемесі) «Комсомольский», «Дербент», «Гурьев», «Караганда», Германиядан РМС «Шушенское», «Индигирка», Гороховец қаласынан жаңадан жасалған 3 балық ұнын жасайтын «ЖМЗ» (жиромучный завод) «Днестр», «Прут», «Ангара» үлкен тоннажды кемелер алынды. Әр кемеде 30-35 адам жұмыс жасады, жұмыс балық аулау сатысынан басталып, дайын балық өнімін шығарғанға дейін үдемелі механикаландырылған аппараттармен жабдықталған болатын. Осындай жаңа балық аулау және өңдеу технологиялары арқасында еңбек өнімділігі бірнеше есе өсіп, әр кеме өз мүмкіндіктеріне қа­рай күніне 250-400 центнердей майшабақ аулап, өңдейтін болды. Балық шаруа­шы­лығы саласында жұмыс жасайтын адам­дардың табысы көбейе бастады. Бұларды басқару үшін білімді, балық шаруа­шылығын жақсы білетін мамандар керек еді. Жалпы, Ақкетікте балық шаруа­шы­лығында бұрын­нан келе жатқан, ысылған, тәжірибелі мамандар аз емес еді. Револю­цияға дейін балық шаруашылығында жұмыс жасап, жергілікті ұлтты балық аулауға үй­реткен, теңізден нәпақасын айырып, жанұясын асырауға ықпал еткен З.Дубский, У.Аваков, Ширяев, Климов, Курукский, Страхов, Ш.Бек­назаровтар сияқты ірі кәсіпкерлер болды. Өткен ғасырда Маңғыстау балықшы­ларының атағы алысқа кетті. Ж.Сағын­ды­қов, С.Шадырақов, Донсков, С.Байнекеев, І.Оразбаев, М.Мұңалов, М.Г.Водовской П.Ма­­­ленков, Кривохижин, Д.Тобыш­­­­баев, В.Г.Во­довской, Ш.Сү­­лей­­ме­нов, А.Жол­ма­ғанбетов, Р.Идрисов, П.С.Генералов, Е.Жанаев, С.Айтов, В.Жартыков, Қ. Атшыбаев, А.Жұмашева, Н.Шүлімова сынды тамаша ұйымдас­ты­рушылар, ірі тұлғалы өндіріс командирлері де осы басқармада жұмыс жасады. Осы аты аталған ардақты азамат­тардың әр­қайсысының өмірі, өнегесі, іскерлігі, ұйым­дастырушылығы, адамгершілігі, қа­жыр­лылығы, қайраткерлігі жөнінде кеңі­нен әңгіме қозғауға болар еді, бірақ, оған бір мақала аясының тарлық етері сөзсіз. Сондықтан мен осы есімдері аса құрметпен еске аларлық азаматтардың дүниеден оз­ған­дарының мәңгілік рухын, тірілерінің абыройы мен атағын, ерен еңбектерін бетке ұстай отырып, бәрінің атынан Мжавер Измаилов жөнінде бір үзік сыр шертуді жөн көрдім.

Мжавер Измаилов Ақкетіктегі балық шаруашылығы саласының жұмысын жаңа деңгейге көтеріп, жыл сайын өзі басшылық еткен өндіріс саласының тех­ни­калық-экономикалық көрсеткіштерінің ор­ын­­далысын қамтамасыз етіп, артта қал­ған өндірісті озық кәсіпорындар қата­рына қос­ты. Мекеменің материалдық-тех­никалық жағ­дайын жақсартып, өзінің іскер, балық шаруашылығы саласының қыр-сырын же­­те меңгерген маман екендігін көрсете білді. Ол өте сауатты экономист басшы, жоғары білімді насихатшы еді. Оның ай сайын актив мамандармен өткізетін эконо­микалық, саяси сабақ, семинарлары өте қызықты да мазмұнды өтетін. Оны әрбір маман асыға күтетін еді. Саяси сауатты, іскер басшы ретінде ол бірнеше рет аудандық, қалалық, облыстық партия комитетінің мүшесі, облыстық, Форт-Шевченко қалалық халық депутаттары кеңесінің депутаты болып сайланды.

Республикалық, облыстық дәрежедегі Құр­мет грамоталарының, Алғыс хатта­ры­ның иегері атанды.

Ақкетіктегі жаңадан құрылған «Гурьеврыбхолодфлот» Баутино басқармасы ба­лық аулап өңдейтін басты ірі өндірістік кә­сіпорын бола тұра, кейбір кішігірім кемелерін Баутин кеме жөндеу заводында жөн­деуден өткізетін, ал балықтарын (тұздалған майшабақ, кефаль, итбалық) Баутино ба­лық-консерві комбинатына өңдеуге тапсыратын. Мжавер Нигметович осы үш мекемені бір ірі өндірістік кәсіп­орынға айналдырып, ортақ бір мақсатқа жұмылдыру қа­жеттігін, оның экономикалық мүдде тұр­ғы­сынан алғанда аса қажетті шара екендігін Астрахандағы ВРПО «Каспрыба» және облыс басшыларына бірнеше рет дәлелдеп, хат жолдап, түрлі жиындарда мәселе етіп көтерді. Соның нәтижесінде үш мекеме біріктіріліп, 1974 жылдың 1 шілдесінен бастап, «Маңғыстау балық тоңазыту флоты» өндірістік бірлестігі құрылған болатын. Директоры болып М.Измаилов бекітілді. Бұл кезең Ақкетіктегі балық ша­руашы­лы­ғының жаңа даму жолына түсіп, эконо­микалық жағдайы жақсара бастаған кезі еді. Мамандармен жұмыс жүйелі түрге көшіп, флот білімді мамандармен толықты. Бұ­рынғы­дай 3 мекеме өз мүдделерін ғана қорғамай, ор­тақ мақсатқа жұмыс жасай бастады. Шынын айту керек, қиындық көп болды, кішігірім флоттың 70 пайыздайын жаңалау керек еді, балық комбинаты мен кеме жөндеу заво­дының техникалық жабдықталу деңгейі заман талабына сай емес еді. Ірі тоннажды флоттың жөндеу, техникалық жағынан жаб­дықтау көп қара­жатты талап етті. Бастапқы кезде бұрынғы балық комбинаты мен кеме жөндеу заво­дының басшылары жаңа­шылдықты құптамай, бұрынғы үйренген қалыпта жұмыс жасауды қалап, жұмысқа құлшына кіріспеді. Алайда, Мәкең талай өндірістік, партия жиналыстарында осы мә­селеге баса назар аударып отырды. Жаңа талапқа сай жұмыс жүргізу үшін Мәкең жас, білімді мамандарды өндірістің басшы орындарына тағайындады. Бас инженер қылып Е.Жанаевты, өзінің орынбасарлары етіп В.Жартықовты, Ю.М.Грининді, С.Гай­бейді, бұ­рынғы комбинаттың ор­нын­дағы цехтың басшылығына В.П. Курлованы, бас экономист етіп С. Аленовті, өндіріс бөлі­­мі­­­не осы жолдардың авторын, участке, бө­­­лім басшылары етіп Т.Сүлейменов, Қ.Т.Құр­­­манов, Б.Г.Баймұқановтар, Р.М.Ал­ма­­­ғанбетов, т.б. мамандарды тағайындады. Жұ­мыс бір қалыпқа түсіп, өндіріс жаңа даму кезеңіне көше бастаған кезде, 1976 жылдың 1-жарты жылдығының жоспары орындалмады деген себеппен, алдағы ауқымды жұмыс жоспарлары мен экономикалық бол­жамдарға қарамастан, Мжавер Нигметович облыстық «Мангышлаксельстрой-12» тресіне басшы­лыққа ауыстырылды. Әттең, Мә­кең тірі бол­ғанда, «Мангышлак­ба­лық­тоңа­зыту флоты» жойылмаған болар еді.

Балықшылықтың табиға­тын, тағдырын, тарихын, сыры мен қырын, құпиясын, өткір, өмір­шең тағ­дырлы мәселелері жөнінде тереңірек, кеңірек дәлелдеп айтар еді, жазар еді. Қазақта «Жолдасыңның кім екенін айт, мен сенің кім еке­ніңді айтайын» деген сөз бар. Сол айтқандай, Мәкеңнің замандастары, тағдыр­лас­тары, қа­наттастары, мұрат­тас­тары, үзеңгілестері, әріп­тестері, жол­­дастары ха­лыққа танымал, белгілі жандар еді. Мәкең сол ірілердің арасын­дағы шоқтығы биік, қайтпас қара нарлардың бірегейі болатын. Әріптестерінің арасында Мә­кеңнің өзіне лайықты, абыройлы орны болды. Оны құр­меттейтін, сыйлайтын, әр­да­йым ақыл­дасып, ортақ іске бір­дей жұмылатын, жанашыр, сенімді ортасы болды. Мжавер Нигметович ешқашан, еш­қандай жағдайда біреудің алдында тізе бүкпеген, басын иіп, кеудесін ешкімге бастыр­маған, ешкімнің қас-қабағын бағып, табынбаған, жалпақта­майтын, «Малым – жанымның садағасы, жаным – арымның садағасы» қағидасы өмірінің бас қағидасы болып болып қалыптасқан, ар мен намыстан жаралған жан еді. Қазақта «Аттың жақсысын қазанат дейді, жігіттің жақсысын азамат дейді» деген қанатты сөз бар. Мжавер Измаилов нағыз азамат еді. Періште болмаса, пендең осындай-ақ болсын! Он жылдан астам уа­қыт балық шаруа­шылығында қызмет еткен жылдары балық шаруашылығы саласының көптеген адамдарын мемлекеттік награ­даларға ұсы­нып, марапаттаса да, өзі ма­рапатқа, атақ алуға ұмтылмаған, кішіпейіл, атаққұмар­лығы жоқ азамат еді. Кезінде басшылар бұл аза­маттың ерен еңбегін марапаттауға са­раң­дық танытқан сияқты.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Бола­шаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты ма­қаласында айтылғандай біз өткен тари­хымызды, елі үшін кезінде жанын аямай от пен су кешкен ардагерлер мен аянбай қыз­мет еткен ардақты азаматтарымызды ұмыт­пай, олардың ерлігі мен ерен еңбектерін бо­лашақ жастарға үлгі етуіміз керек, есімдерін ел есінде сақтайтындай шараларды іске асыруымыз керек. Осы орайда ерен ең­бегімен ел есінде есімі сақталған Мжавер Измаи­ловтың есімін Баутино ауылының бір көшесіне берсе лайықты болар еді.

А. КҮЗЕМБАЕВ,

Түпқараған аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.