Көрген көзді арбаған...

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың кезекті жолдауында «Өз жеріңді танып біл» жаңа бастамасына сәйкес өңірлерде жаппай мектеп және сырт елден келіп саяхаттаушыларға жағдай жасап, ел туризмін дамыту керегі сөз болған. Осыған орай киелі өлкеміздің тау-тастарын аралап, аймақты тануға ұмтылған шаралар легі басталып та кетті.

Жуырда «ЭтноТур» бір­лестігінің ұйымдасты­руымен  және  бірнеше жеке кәсіпкерлердің демеушілігі­ мен Маңғыстау жеріндегі киелі орындар мен көне тарихтан сыр шертетін бағзы мекендерді жыл сайын қызығушылығы мен саны қоса артып келе жатқан туристер­ге таныстыру мақсатында саяхат ұйымдастырылды. Маңғыстау то­пырағы келешекте ел аумағындағы саяхатшылар ғана емес, жалпы әлем жұртшылығы толассыз ағылар ту­ристік аймаққа айналады деген зор мақсат қойылған. Оның дәлелін қала маңын теңізбен ұштастырып, халыққа жайлылық сыйлаған жаға­жайдың күннен­-күнге құлпырған көркінен-­ақ аңғарамыз.

Таң нұрымен таласа сапарға шық­қан саяхатшылар тобы үш сағаттан астам жолды өңгеріп, сыры мен сыны беймәлім, тылсым тартқан Ақкөгершін таулы аймағына табан тіреген еді. Қазақ даласында адам тамсанып, көз тоймайтындай әсем жерлердің сансыз екені белгілі. Алайда сол бар дүниемізді шетелден келген жұртшылыққа қаншалық­ты деңгейде насихаттап, танысты­ра алып жатырмыз? Ескерер жайт, сапарға шыққан топ құрамында Ресейдің Екатеринбург қаласынан келген қонақтар да болды. Олар­дың өздері табан басып тұрған жер­дің тарихы қандай болғанын білуге деген ықылас-­ниеті мол болғаны тағы рас. Осы орайда «ЭтноТур» бірлестігінің басшысы, маңғаз өңі­ріміздің тарихи өлкелерін қағаз бетіне түсіріп, кітап етіп шығарып, бір кісідей өз үлесін қосып жүрген Наталья Задерецкая қонақтарға жол бойы қазақ халқының мәдение­тін, өр рухын, көшпелі дәуірдегі тұрмыс салтын тынбастан таныс­тырып отырды. Ежелде болары бо­лып, бояуы сіңген бабаның жаугершілік кегін ғылым қуар заман туды. Сырттан келетін жаумен талай қанды шайқасқа түскен қазақ батыр­лары жайлы ұрпақтың біл­гені абзал. Сол ұрыстар жай­лы құлағы шалғанда аспан көзді ағайынның тамсанғанын көрсеңіз!..

Ақкөгершін тау ма екен?

Көпке кейпі беймәлім,  Ай­рақты тауынан әріде жатқан, маңына жақын барып, сұл­басына үңілсеңіз Көгершін бейнесі қылаң етер Ақкөгершін тауы – на­ғыз ғажайыптың өзі. Шынында біз таудың бұлтқа қарап емінген шы­ңын ғана айтып отырмыз, негізінен бұл – көлемді жерді бауырына ба­сып жатқан таулы аймақ. Жан бала­сы шебер кісінің қолынан шыққан бұйымға тамсанып жатары рас, бі­рақ Тәңірісінің өзі қашағандай тау­лы аймаққа қарасаңыз, ішкі әлеміңіз ғалам шарлап кететінін қайтерсіз?! Таулы аймақ жотасын төсеп, аракідік жалғыз аяқ жолдарға тілгіленген. Сол жол бойымен шақырымнан аса жаяулай жол кешіп, қатпар-­қатпар тарихтың сырына үңілуге тырыс­саңыз, баба ғұмыры кеудеңізге өзі үңіліп қарары хақ. Тек сезем деген жұдырықтай жүрек болса игі.

Шайырдың шаңы жұпардай

Маңғыстау ауданына қарасты Шайыр ауылы – облыс көлемінде­гі табиғаты мен ауасы тамаша ша­ғын мекендердің бірі. Үстірт жа­нын үкілеп кезген адамға ауылды шолмай кету бір айып шығар дей­сіз... Сапарлап келген жұртшылық ауылдағы Таңатовтар әулетінің табалдырығын аттай сала қазақы көңіл, қонақжай ниеттің ауанына шомылды. Жат жандар екен де­мей, кең үйдің төріне шығарған үй иелері ақ дастархан жайып, қа­зақтың ұлттық тағамдары – шұбат, қазысымен қоса қара қазанда қайнаған асын салып құдайы қо­нақтың бабын әбден жасады. Бір қызығарлығы, Ресей жерінен кел­ген туристер ұлттық тағамның дәмін татқанда таңдайлары уылжып, тамсанғандарын жасыра алмады. Тағамның жасалу жолын сұрап, өз елі­мізге барғанда дайындай­тын боламыз десіп кет­ті. Астан соң қазақтың ғұмырнамасынан алшақ­тамай, әдеттегіше  қол жайылып, ақ бата беріл­ген соң, әулеттің кішісі Інжу атты қыздың жан тебіренткен әнін де тың­дадық. Үй иелеріне деген қимастықпен сапарымызды әрі қарай жалғау мақсатымен жол жүріп кете бердік.

Жемсенсай баурайында...

Шайыр ауылынан жиырма ша­қырымға жуық жырақта шөккен нардай болып жатқан, қос өркештей екіге бөлініп, орта тұсы жол болып біткен тауды ел­-жұрт осылай атап кеткен екен. Телмірсеңіз құдды бір қыш кесектен өрілген ежелгі қа­малдың жарындай болып тұрады. Шындығында адам қолымен өріл­ген түгі де жоқ, сар далаға сарнай қонған бұл да бір Тәңірдің бергені. Орта тұсындағы ойдым-­ойдым, табан қажар тасқа толы жол бойы­мен ирелеңдей үш­-төрт шақырым жүрсеңіз, алдыңыздан тұщы судың табиғи көзі шыға келеді. Әуелде жаралған жаратылыстың ғаріп бол­май, өз мақсатымен қолданылуы керек демекші, мал бағып жүрген малшы болсын, үйір-­үйір жылқы болсын осы маңнан келіп шөлін басады екен.

Асыра мақтаған тұсымыз жоқ, киелі де қастерлі топырақтың, таң­балы тастар мен үстірт, таулардың тарихы өскелең ұрпаққа керек. Біз­ге тиесілі болғаны – ғажайып ме­кендерді насихаттап, туған жердің тынысын тұрғындары да сезсін де­ген ізгі ниет болған. «Мың мәрте естігенше, бір рет көр» демей ме дана халқымыз.

Мадияр ТӨЛЕУОВ, Суретті түсірген Айнұр КЕМАЛОВА

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.