Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, туберкулез - әлемдегі жұқпалы аурулардан болатын өлім-жітімнің басты себебі. 2023 жылы планетада 10 миллион адам туберкулезбен ауырып, 1,5 миллион адам аурудан қайтыс болған. Сондай-ақ туберкулез бактериясын әлем халқының төрттен бірі жұқтырған. Егер оларда иммунитет әлсіресе, туберкулезге шалдығу қаупі жоғары болады. Мұндай жағдайда профилактикалық терапия беру аурудан қорғайды, сонымен қатар, халық арасында жұқтыру қаупін азайтады. Осы ретте дәрігер-фтизиатр Амира Тулемисова туберкулез және оның АИТВ жұқтырған адамдарға әсері, алдын алу шаралары жайлы айтып берді.
ҚР ДСМ-нің 30.11.2020 жылғы №214 " Туберкулез профилактикасы жөніндегі іс-шараларды жүргізу қағидаларын бекіту туралы" бұйрығының 3-қосымшасына сәйкес туберкулездің химиопрофилактикасы антиретровирустық терапияны тиімді толықтырады және аурудың дамуын алдын алуға және адамдардың өмірін сақтауға мүмкіндік береді. Туберкулезбен ауыратын науқастармен байланыста болмайтын барлық АИТВ жұқтырған адамдарға (ересектерге, жасөспірімдерге, балаларға) оң АИТВ – статусын белгілеген кезде туберкулездің химиопрофилактикасы бір рет жүргізіледі.
АИТВ-мен өмір сүретін адамдар (бұдан әрі – АӨА) жыл сайын химиопрофилактикалық емдеумен (бұдан әрі – ХП) 100% қамтамасыз етіледі. Маңғыстау облысында 2023 жылы есепті кезеңнің соңында АӨА 390 болса, 2024 жылдың 2 айында 11 адам анықталып отыр, оның ішінде ХП-ға – 11-і жатты, 100% қамтылды. 2024 жылдың дәл осы уақыт аралығында есепте АӨА-мен 401 адам, 2 айда 12-і қайта анықталды, ХП-ға 34 адам жатқызылды, бұл 100% қамтуды білдіреді.
- 2024 жылдың 2 ай қорытындысы бойынша облыстық АИТВ-инфекциясының алдын алу орталығында диспансерлік есепте АӨА-мен 401 адам, 12 жаңадан анықталған адамдар тіркеуде тұр. Оның ішінде 34–і химиопрофилактикалық ем жүргізуге жатқызылған, 100% қамтылған. Химиопрофилактиканы туберкулезге қарсы диспансерлердің фтизиатрлары АИТВ жұқтырған адамдарда белсенді туберкулезді алып тастағаннан кейін ғана кешенді клиника-рентгенологиялық зерттеу нәтижелері бойынша тағайындайды. Жүргізілген әңгімелесуден кейін емделуге ақпараттандырылған келісімді ала отырып, фтизиатр зерттелушінің амбулаториялық картасында туберкулездің алынып тасталғаны және химиопрофилактиканы (препарат, дозалар, қабылдау ұзақтығы) тағайындайтыны туралы жазба жасайды, - дейді Маңғыстау облыстық АИТВ-инфекциясының алдын-алу орталығының дәрігер фтизиаторы Амира Жаназаровна.
Химиопрофилактика инфекция қаупін азайтуға және АИТВ жұқтырған науқастардың өмір сүру ұзақтығын арттыруға мүмкіндік береді. Дәрігердің айтуынша, АИТВ жұқтырған адамдарда химиопрофилактика жүргізу үшін көрсеткіштер ретінде мыналар бөлінеді:
✓ пациенттердегі иммундық тапшылық жағдайы;
✓ иммун тапшылығы вирусының қаншалықты ауыр екеніне қарамастан, туберкулез ауруының жоғары қаупі тобына жататындығы.
Изониазидпен химиотерапияға қарсы көрсетілімдер ретінде:
• препарат компоненттеріне жеке төзбеушілік;
• психикалық патологиялар;
• бауыр циррозының, бүйрек жеткіліксіздігінің болуы;
• бронх демікпесінің дамуы және т .б.
Жүргізілген бірқатар зерттеулер АИТВ-позитивті изониазидпен ауыратын науқастарда туберкулездің химиопрофилактикасы өте тиімді екенін көрсетті.
Химиопрофилактиканың мақсаты – жасырын туберкулез инфекциясын жұқтыру немесе қайта жандану нәтижесінде аурудың ықтималдығын азайту.