Сол кездерді есіме алсам, жүрегім сыздап сала береді

1986 жылғы Желтоқсан көтерілісі ұлт тарихында өшпес із қалдырды. Нақақтан қан төгілгеніне, жазықсыз жаза кесілгеніне қарамастан қазақтың бұғауға көнбейтін, әділетсіздікке төзбейтін ұл-қыздарының ерлігінің арқасында тәуелсіздіктің таңы атты.

Желтоқсан оқиғасы - қазақ халқының шынайы ұлттық санасының оянуы мен тәуелсіздікке қол жеткізуі де үлкен рөль атқарды. Сондықтан жыл сайын желтоқсанның 16 мен 17 аралығында Желтоқсан құрбандарын еске ала отырып, халық бостандығы мен елдігі үшін күрескен сол үшін құрбан болған ағалар ерлігіне құрметпен қарап, сол оқиғаға қатысқандармен тілдесу журналистер үшін үрдіске айналған десем де болады. Желтоқсан оқиғасының куәгерінің бірі Айсұлу Сүгірова еді. Ол 1964 жылы 2 ақпанда дүниеге келді, бүгінде Маңғыстау ауданындағы Б.Жұмалиев атындағы орта мектепте қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі болып қызмет атқарады. Айсұлу 1986 жылы С.М.Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетінің филология факультетінде қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша оқытушы бөлімінде 5-курста оқып жүргендегі желтоқсан оқиғасының ел тәуелсіздігін жақындатуға мұрындық болғаны, кеңестік қызыл империяның іргесін шайқалтқан жалынды жастардың толқуы жайлы әңгімелеп берген болатын. Оқи отырыңыз: Туу туралы куәлікті қайта алу үшін онлайн өтініш беруге болады «1986 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің пленумы болды, онда Д.Қонаевты Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшылығынан босатып, орнына Колбинді сайлады. Колбин Қазақстанда тұрмайды, онда қызмет етпеген. Міне, осы пленум шешіміне қазақ жастары бейбіт түрде наразылық білдіріп, алаңға шықты. Жастар шеруі желтоқсан айының 17-18 күндері аралығында болды. Желтоқсан көтерілісі ұлттық рухтың қуатын, елдік пен ерліктің мұратын танытқан көтеріліс еді. 17 желтоқсанда жастардың көбі — студенттер бейбіт шеру арқылы наразылық білдірді. Біздер сол күні оқу корпусына кірместен жиналған топпен алаңға бет алдық. «Қазақстанға қазақ басшы келсін», «Әр халыққа – өз көсемі» ұранымен көтеріліске қатысып, сәл де болса, еліміздің егемендік алуына үлес қосқаныма қуанамын. Бір өкініштісі, оқудан студенттерді қудалау басталды. Сол уақыттарда кураторымыз Алма Құралбаева барлығымызды жинап, ата-аналарың 2-3 айдан кейін оқу бітіріп келеді, деп сенім артып күтіп отыр, деп алаңға шықпауымызды өтінді. Оқу орындарымыз жаппай қоршауға алынды. Сессия кезінде милиция екі жағымыздан қоршап тұратын. Бізді дүкенге де шығармайтын, тамақты есік алдына автолавкамен алып келеді, содан тамағымызды сатып алып жейтін күндеріміз де болды. Сыртқа шықсақ, вахтершыларға есеп беріп отыратынбыз. Оқуға бара жатқанымызда корпус пен жатақхананың арасында екі жақтан солдаттар бақылап тұратын. Айтып, айтпай не керек, сол бір желтоқсанның қанды кешінде қанша жастың соры қайнады» деп ол өзінің студенттік шағында көрген желтоқсанның ызғарлы шағын күрсіне еске алды. «Желтоқсан ызғарын есімізге алсақ, жүрегіміз неге сыздайды? Себебі қаншама қазақтың қыздары шаштарынан сүйреліп, тепкінің астында қалды. Ұлдарымыз жазықсыз сотталды. Қаншама жас жұмыстан немесе оқудан жазықсыз қуылды. Міне, 1986 жылдың желтоқсаны – қазақ үшін ауыр да қасіретті ай. Өз кезегінде тәуелсіздігімізді алып, тізгінімізді өз қолымызға алғаннан кейінгі 28 жылдың ішінде әлі де болса біраз шындықтың ашылмауы, жастарымыздың жазықсыз төгілген қанының өтелмеуі жүректі сыздатып, жанымызды күйдіреді. Сол кезеңдегі жастардың Отанға деген сүйіспеншілігін де сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Ал қазіргі жастарды тәуелсіз еліміздің тірегі деп білемін. Тәуелсіздігіміздің тұғыры мықты болсын, жастарымыз білімді болсын» деп сөз соңында өзінің лебізін білдірді. Ұлт тағдырына өшпес із қалдырған Желтоқсан оқиғасын ойға алғанда дір етпейтін жүрек жоқ. Желтоқсан – күллі кеңестік кеңістіктегі айтулы өзгерістердің бастауы. Желтоқсан – қалғып бара жатқан қазақтың қайта оянған ұлттық рухы. Сонымен бірге бұл – өршіл намыс пен мұқалмас жігердің Қайрат, Ербол, Ләззат, Сәбира сынды жүздеген, мыңдаған жастар бейнесінде лапылдап жанған алауы. Солардың қажырлы қайраты мен жастық тегеуріні нәтижесінде бүгінде біз тәуелсіздігімізді тойлап отырмыз.

М.ЖЕБЕҚЫЗЫ