Азық-түлік және дайын тағамдарды сақтау – бұл азық-түліктердің сапасын, қауіпсіздігін және қоректік құндылығын және сақтау мерзімін ұзартуға бағытталған. Дұрыс сақталмаған тағамдар патогенді микроорганизмдердің көбеюіне, токсиндердің пайда болуына және нәтижесінде тамақтан улануға әкелуі мүмкін.
Біз бұл мақалада азық-түліктерді дұрыс сақтау әдістері, микробиологиялық қауіптер, және олардың алдын алу жолдары туралы қарастырамыз.
Азық-түліктерді сақтау үшін төмендегі негізгі шарттарды сақтау қажет:
1. Температуралық режим: Азық-түлікті сақтау үшін дұрыс температураны қамтамасыз ету өте маңызды. Көптеген тағамдарды +4°C-тан төмен температурада сақтау керек, ал мұздатылған тағамдарды -18°C-тан төмен температурада сақтау керек.
2. Ылғалдылық деңгейі: Ылғалдылық деңгейі де маңызды фактор болып табылады. Ылғалдылық бактериялардың өсуіне қолайлы орта. Көптеген азық-түліктер жоғары ылғалдылықта тез бұзылады, сондықтан кейбір өнімдерді құрғақ жерде сақтау қажет.
3. Жарықтандыру: Көптеген азық-түліктер тікелей күн сәулесінен қорғалған жерде сақталуы керек. Ультракүлгін сәулелер кейбір қоректік заттардың ыдырауына әкелуі мүмкін.
4. Қаптамалау: Өнімдерді дұрыс қаптамалау олардың сақтау мерзімін ұзартуға көмектеседі. Мысалы, вакуумдық қаптамалау оттегінің әсерін азайтып, микроорганизмдердің көбеюіне жол бермейді. Сонымен қатар, өнімдерді герметикалық жабылатын контейнерлерде сақтау да олардың сапасын ұзақ уақыт бойы сақтап тұруға көмектеседі.
5. Тағамдарды қабылдау және сақтау, азық-түлік дүкендерінен сатып алу кезінде заводтық қаптамада көрсетілген жарамдылық мерзімінің өтіп кетпеуін қадағалау.
6. Желдету: Азық-түліктерді сақтайтын орын жақсы желдетілуі керек. Бұл көгерудің және бактериялардың көбеюінің алдын алады.
7. Тазалық сақтау:
8. Шикі азық-түлікті дайын азық-түліктен бөлек ұстау:
Азық-түлік және дайын тағамдарды сақтау кезінде микробиологиялық қауіптерден сақтану өте маңызды. Дұрыс сақталмаған тағамдар патогенді микроорганизмдердің өсуіне әкеліп, адамдардың денсаулығына зиян тигізуі мүмкін. Микробиологиялық қауіптер азық-түлік өнімдеріне әсер ететін бактериялар, вирустар, паразиттер және зеңдерден тұрады.
Негізгі микробиологиялық қауіптер:
• Бактериялар: Salmonella, Escherichia coli (E. coli), Listeria monocytogenes, Campylobacter және Clostridium botulinum сияқты бактериялар тағамдық уланудың жиі себебі болып табылады.
• Вирустар: Norovirus және Hepatitis A тағамдар арқылы жұғатын вирустардың негізгі түрлері.
• Паразиттер: Toxoplasma gondii және Trichinella spiralis сияқты паразиттер шикі ет және теңіз өнімдері арқылы беріледі.
• Зең және ашытқылар: Aspergillus, Penicillium, және басқа да зеңдер азық-түлік өнімдерінде өсіп, уытты метаболиттер шығарады.
Дайын тағамдарды сақтау ережелері.
1. Бөлме температурасы: Дайын тағамдарды бөлме температурасында ұзақ уақыт қалдыруға болмайды. Тамақтың бөлме температурасында тұру уақыты 2 сағаттан аспауы керек, ал ыстық климат жағдайында бұл уақыт 1 сағатқа дейін қысқаруы мүмкін.
2. Тоңазытқыш және мұздатқыш: Дайын тағамдарды тоңазытқышта +4°C-тан төмен температурада сақтау қажет. Мұздатылған тағамдарды -18°C-тан төмен температурада сақтау ұсынылады.
3. Қайта қыздыру: Дайын тағамдарды қайта қыздыру кезінде олардың ішкі температурасы 75°C-тан жоғары болуын қамтамасыз ету қажет. Бұл температура патогенді бактерияларды жояды.
4. Қаптамалау және сақтау мерзімі: Дайын тағамдарды сақтау үшін герметикалық контейнерлерді пайдалану ұсынылады. Әр тағамның сақтау мерзімін қадағалау және сақтау мерзімі өткен тағамдарды тұтынбау маңызды.
Азық-түлік және дайын тағамдарды дұрыс сақтау тағамның сапасы мен қоректік құндылығын, қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін маңызды. Температуралық режимді сақтау, дұрыс ылғалдылық деңгейін қамтамасыз ету, жарықтан қорғау және дұрыс қаптамалау сияқты ережелерді сақтау арқылы тамақ өнімдерінің бұзылуын және тамақ улануын алдын алуға болады.
Жанеля Сәнжанова,
ҚР Денсаулық сақтау министрлігі
Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті
Манғыстау облысының санитариялық-эпидемиологиялық
бақылау департаменті
Тамақтану объектілерін бақылау және қадағалау
бөлімі Бас маманы
Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.
