Қаныбек Жұмашев: Қызметіміз ашық әрі түсінікті болуы тиіс

Қазақстан қоғамы өз дамуында бұрын-соңды болмаған тарихи кезеңді басынан кешіріп отыр. Елбасы осы жылдың 19 наурызында өз еркімен Президенттік өкілеттілігін тапсырғаннан кейінгі уақытта біздің қоғамда жаңа саяси ахуал, рухани серпіліс пайда бола бастады. Оны қазақстандық қоғамның шыныға бастаған саяси дүниетанымының өсуі деп атауға болар еді. Әлбетте, 9 маусымда өткен президенттік сайлау қазақстандық саяси алаңда ерекше құбылыстардың орныға бастағанын дәлелдей түсті. Олардың басты қозғаушысы да, қатысушысы да – халық, оның ішінде белсенді азаматтар. Қарапайым, күнделікті қажеттіліктерінен бастап, қоғамдағы ашықтық пен мөлдірліктің кемшін тұстарына дейін биліктің назарын аударуға тырысқан үкіметтік емес ұйымдар да (ҮЕҰ), белсенді азаматтарымыз да қоғамдағы демократиялық ұстанымдарды ілгерілете түсті. Азаматтарымыз шұбатылған сөзден гөрі нақты біткен істі көргісі келді, билік пен қоғамның арасында тиімді диалогты орнату қажеттілігін алға тартты. Билік қоғамдағы өзгерістерді қолдап, өзінің алғашқы қадамдарын да жасады. Жаңадан сайланған Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаевтың Жарлығымен «Ұлттық қоғамдық сенім ке­ңесі» құрылды (одан әрі – Кеңес). Алдағы уақытта осы Кеңестің жұмысына көп үміт артылатыны түсінікті. Ендеше, жергілікті жердегі билік орган­дары да Президентіміздің қоғамды ізгілен­діруге бағытталған ойлары мен ұстаным­дарын жүзеге асырудың нақты шараларын алуы тиіс. Біз, маңғыстаулықтар экономиканың бар­лық саласында елге түсінікті, ашық қадамдар жасау арқылы билік пен қоғам арасында тиімді сұхбат, диалог орнатуды көздейміз. Ол, біріншіден, қоғамдағы келісім мен бірлікті сақтауды қамтамасыз етеді, ал екіншіден, қордаланған мәселелерді тез шешіп, экономиканы ілгерілетуге оң әсерін беретін болады. Сондықтан билік органдары да, қоғам мүшелері де бір мақсат пен мүдде үшін білек сыбана кірісуі керек. Әрбір мемлекеттік органның міндеті – ха­лыққа сапалы қызмет көрсету. Бұл – айдан анық қағида. Тұрғындар мәселенің бүгін және қазір шешілгенін қалайды. Біткен іс – қалай болса солай емес, керісінше, нақты, нәтижелі болса дейді. Бұл – қоғамның талабы. Көп жағдайда қоғам белсенділерінің де зерттеулері мен ұсыныстары дұрыс және орынды көтеріліп жүргенін айтқым келеді. Біріншіден, кез келген мемлекеттік ор­ганның, саланың басшысы қоғам пікірін тыңдауға, жұмысында ескеруге дайын болуы тиіс, ал әлеуметтік саланың басшылары саяси, идеологиялық жағынан білікті, тұрғындардың көңіл күйін өз қызметінде тиімді пайдалана алатын білікті маман болуға міндетті. Әрбір басшы өз саласы бойынша халықтың пікірін білуі тиіс және оны жасырмай ұжымында талқылап, мәселелерді шешудің тетіктерін дер кезінде қабылдауы керек. Осылайша әр салада (білім, денсаулық сақтау, мәдениет және спорт, кәсіпкерлікті қолдау, тұрғын үй мен энергетика, өнеркәсіп пен сауда және т.с.с.) қоғаммен байланыстың нақты тетіктері, әр салада шынайы дискуссиялық алаңдар болуы керек. Сонымен қатар мемлекеттік орган басшыларымен бірге ауылдарды аралап, тұрғындармен кездесулер өткізіп, кері байланысты қамтамасыз етуіміз аса ма­ңызды. Міне, Маңғыстау облысының әкімі С.Трұмов қазір басшыларға осындай талап қойып отыр. Екіншіден, әр салада қордаланған мәсе­лелер бар екендігі жасырын емес. Әрине, оларды жүйелі түрде шешеміз. Алайда күнделікті жұмыстың арасынан қызметтің тиімділігін жақсартатын креативті ойлар, тың бастамаларға да орын табылуы тиіс. Қызметті ұдайы жақсартып отыру – кез келген менеджердің басты міндеті. Бүкіл әлем өз жұмыстарына жобалық менеджментті енгізіп отыр, ең мықтылары ғана мансаптық баспалдақпен меритократия принциптері негізінде өсуі тиіс. Міне, «әрбір басшының менеджерлік тиімділігін жаңа бастамалар көтере ала ма, жоқ па?» деген критериймен де бағалайтын боламыз. Үшіншіден, басшылар өздеріне қарасты мекемелер мен ұйымдардың сапалы қызмет көрсетулеріне бақылауды күшейтуі керек. Әсіресе қызметтік этиканың сақталуы, мәселелерді тиімді және нақты шеше білуі, сөзбұйдаға салмай шешу жағына көңіл бөлуі, сонымен қатар олардың қызметіне тұрғындардың беретін бағасын да білулері тиіс. Әр аудан, қалалардағы ахуалды біліп, тиісті шаралар қабылдап отыру кез келген сала басшысы қызметінің негізгі бағыты болуы тиіс. Сондықтан облыстық басқарма­лар өздеріне бағынысты мекемелер мен ау­дан, қалалардағы бөлімдерінің жұмыстарын жандандырудың пәрменді шараларын алулары қажет. Төртіншіден, маңғыстаулық тұрғындар­ды толғандыратын облыс бойынша ең негізгі 5 мәселенің ішінде үшінші орында – сыбайлас жемқорлық. Ол жөнінде тұр­ғындардың 33,3% атап көрсеткен (сауалнама а.ж. наурыз-­сәуір айларында жүргізілген). Әлеуметтік сала – тұрғындар үшін ең сезімтал сала, қамтылған адамдар саны жөнінен ең ауқымды болғандықтан, мұндағы әрбір жемқорлық фактісі қоғам үшін жағымсыз әсер тудырады. Сондықтан әр саланың бас­шылары сыбайлас жемқорлықты болдырмаудың, алдын алудың нақты шараларын қабылдауы тиіс. Басқарма басшылары ісі­мен, жүріс­-тұрысымен басқаларға үлгі болуы керек. Бұл жай сөз емес. Әр әкім, басшы туралы халық арасында адал, шыншыл, таза деген пікір қалыптасуын қалаймыз. Өзінің имиджін жақсарту арқылы әр басшы мемлекеттік қызметтің, биліктің абыройын арттыратын болады. Бесіншіден, облыс әкімі С.Трұмовтың тапсырмасымен әр саладағы ахуалды білу үшін арнайы тыңдаулар өткізетін боламыз. Тыңдаулар ашық, еркін форматта, қоғам белсенділері, блогерлер және тұрғындар­дың қатысуымен өткізілетін болады. Ең бастысы, біз қарым-­қатынас мәдениетін қалыптастыруымыз қажет, мұндай тың­даулар өзара кикілжің мен біреуді орынсыз сынауға немесе ешқашан шешімі табылмайтын ойлардың орамына айналмағаны жөн. Нақты бір салада қордаланған мәселелер­ді шешуге бағытталған мұндай тыңдаулар орынсыз сөз тайталасы мен демагогияға айналмауы тиіс. Менің ойымша, мұны қоғам белсенділері өздері қадағалауы шарт, ал жауапты мемлекеттік орган басшылары халық алдына шығып жауап беретін болады. Міне, адами, саяси мәдениет пен әдепті сақ­тай отыра, қоғам мен биліктің арасындағы диалогтың бір форматы осындай болуы керек деп пайымдаймыз. Алтыншыдан, өңір экономикасын білікті мамандармен қамтамасыз ету – өзекті мәселелердің бірі. Бүгінгі таңда кадр тап­шылығы барлық салада байқалады. Оның ішінде жергілікті мемлекеттік басқаруға білікті, білімді, мемлекетшіл, елжанды азаматтардың көптеп келуін қалаймыз. Ол үшін облысымызда «Мамандарды дамыту» (МД) деген жобаны бастауды жөн көріп отырмыз. Әр саладағы қабілетті мамандарымызды, оның ішінде жастарды да арнайы оқытып, жан­-жаққа қызметке тартуымыз қажет. Мамандарды қызметке тартудағы негізгі қағида былайша жүзеге асуы тиіс: «аудан-­облыс­ орталық», «облыс­-аудан», «орталық­-облыс». Яғни өңірден еңбек жолын бастаған мамандарымыз орталық мемлекеттік органдардан тәжірибе жинап, одан кейін қайтадан өңірге келіп қызмет жасағанын қалаймыз. Бұл жобаның тұжырымдамасы осындай болмақ. Жетіншіден, қызметіміздегі негізгі ұс­таным, ел Президенті Қ.Тоқаев белгілеп бергендей, сабақтастық, әділеттілік және өр­леу болып табылады. Қазақстандықтар қазір сот жүйесі мен құқық қорғау органдарының реформасын күтіп отыр, дегенмен де, біз маңғыстаулықтардың құқықтық сауатты­лығын арттыру бағытындағы жұмыстарды жандандырамыз. Бұл жұмысқа әр түрлі үкіметтік емес ұйымдарды, оның ішінде адвокаттар коллегиясы мен заңгерлер ассоциацияларын кеңінен жұмылдыруымыз қажет. Мектеп қабырғасынан бастап ересек адамдарға дейін өз деңгейінде қарапайым құқықтық білім берілгені дұрыс. Осы орайда «Азамат және оның құқы» деген жобаны жүзеге асыруды жөн санап отырмыз. Сайып келгенде, бұл жұмыстар тұрғын­дарды толғандыратын мәселелерді білу үшін және баршамыздың өмір сүру сапамызды жақсарту үшін атқарылатындықтан, олардың нәтижелі болуы билік органдарына да, халыққа да, яғни екі жаққа да қажет екендігі сөзсіз. Ендеше, «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші, Маңғыстауды одан әрі көркейтуге бірге кірісейік. Іске сәт, ағайын.

Қаныбек ЖҰМАШЕВ, Маңғыстау облысы әкімінің орынбасары