2023 жылдың 1 қаңтарында жалпыға бірдей декларацияның екінші кезеңі басталды. Бұған дейін жеке тұлғалардың мүлкі мен міндеттемелері туралы декларацияны тек мемлекеттік қызметшілер мен оларға теңестірілгендер ғана тапсыратын. Биылғы жылы декларацияны мемлекеттік қызметкерлер, квазимемлекеттік сектордың, ұлттық компаниялардың қызметкерлері және олардың жұбайлары тапсырады. Көптеген адамдарда сұрақтар бар - бұл құжатты қалай толтыру керек деген. Осыған орай, mangystaumedia.kz редакциясы Маңғыстау облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінен түсініктеме сұрады.
2023 жылы бюджеттік сала қызметкерлері, квазимемлекеттік сектор және ұлттық компаниялар қызметкерлері активтер мен міндеттемелер туралы декларацияның 250 нысанынқ толтырады. Оны Мемлекеттік кірістер комитетінің «Салық төлеушілер кабинеті» веб-порталынан (cabinet.salyk.kz), «электрондық үкімет» порталынан (egov.kz), сондай-ақ e-SalyqAzamat мобильді қосымшасы арқылы жүктеп алуға болады.
Декларацияны электронды түрде де, қағаз түрінде де жіберуге болады, бірақ сіз онымен Мемлекеттік Кірістер департаментіне баруыңыз керек.
Декларация негізгі нысаннан (2 бет) және қосымшадан тұрады. Ең алдымен салық төлеушінің санаты таңдалады. Егер адам сайланбалы лауазымға немесе мемлекеттік функцияларды орындауға байланысты лауазымға үміткер болса, онда сіз А тармағының жанына белгіні қоюыңыз керек. Мұндағы күн бұйрық шығарылған айдың бірінші күні жазылуы керек. Өзге адамдар (үміткерлер болып табылмайтындар) - В нүктесін белгілеңіз, бірақ бұл жерде күнді 31.12.2022 жыл деп қою керек, өйткені декларация өткен жылдың қорытындысы бойынша берілген.
Одан кейін декларацияны толтырушы тұлғаның немесе кәмелетке толмаған немесе әрекет қабілеттілігі шектеулі тұлғаның оны толтыратын заңды өкілінің ЖСН-ін енгізу керек. Содан кейін стандартты деректер: аты, тегі, телефон нөмірі және электрондық пошта мекенжайы. Келесі ескеретін нәрсе - декларацияның түрі. Олар төртеу: бастапқы, тұрақты, қосымша және хабарлама бойынша қосымша. Егер сіз оны бірінші рет толтырып жатсаңыз, онда «басымдық» жанына белгі қою керек. Егер сіз бұрын мемлекеттік қызметші болсаңыз және декларацияны толтырып, содан кейін, мысалы, мемлекеттік секторда кеткен болсаңыз, онда бұл жерде «басқасы» дегенді таңдайсыз. Егер сіз декларацияда бәрі көрсетілмеген деп шешсеңіз және оны кейінірек толықтырсаңыз, онда «қосымша» дегенді белгілейсіз. Егер декларация әкімшіліктен өтсе және сіз барлық мүлікті көрсетпеген болсаңыз, онда сіз хабарлама аласыз және сіз «хабарлама арқылы қосымша» белгісімен декларацияны қайта толтыруыңыз керек. Жалпы ақпаратта сіз Қазақстан Республикасының резиденті емессіз бе, соны көрсету керек.
Келесі бөлім – Кірістердің, активтер мен міндеттемелердің болуы туралы сауалнама:
Сіздің шетелде тіркелген жылжымайтын мүлікіңіз бар ма?
Сізде шетелде тіркелген көлік бар ма?
Қазақстан Республикасынан тыс жерде құрылған заңды тұлғаның жарғылық капиталында сіздің үлесіңіз бар ма?
Сізде жылжымайтын мүлікті, оның ішінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде құрылысқа үлестік қатысу туралы келісім бар ма?
Сізде инвестициялық алтын бар ма?
Бұл сұрақтарға Иә немесе Жоқ деп жауап беру керек.
Сізде Қазақстан Республикасынан тыс жерде орналасқан шетел банктеріндегі банктік шоттарда барлық банктік депозиттер бойынша жиынтықта 1000 еселенген АЕК-тен асатын ақша бар ма? Мұнда АЕК мөлшерін (2022 жылдың 31 желтоқсанындағы мөлшері) 1000-ға көбейтіп, теңгеге ауыстырып, есептеу керек. Егер салымдар сомасы алынған көрсеткіштен асып кетсе, онда Иә бағанында белгілеу қажет.
Келесі бөлімде бағалы қағаздарды ұстау мәселелері қарастырылады.
Сізде бағалы қағаздар, туынды қаржы құралдары, соның ішінде Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде бар ма?
Инвестициялық қорларда, оның ішінде Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде де үлестеріңіз бар ма?
Сізде зияткерлік меншік объектілері, авторлық құқықтар, оның ішінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлер бар ма? (бұл сауда белгілерін де қамтиды)
Сіздің бағалау құны АЕК-тің 1000 еселенген мөлшерінен асатын басқа да, оның ішінде Қазақстан
Республикасынан тыс жерлердегі мүлкіңіз бар ма? (мүлік қандай да бір құнды нәрсені білдіреді - мысалы, отбасылық безендіру немесе құнды сурет).
Сіздің дебиторлық/кредиторлық берешегіңіз бар ма, оның ішінде Қазақстан Республикасынан тыс жерде ме? Бұл жерде айта кететін жайт, әңгіме банк несиесі туралы емес, екі жеке тұлға арасындағы қарыз туралы болып отыр. Қарыз болсаң борышкерсің, ал егер қарыз болсаң несие берушісің. Қарыз нотариус куәландырған түбіртекпен расталуы керек.
Сенімгерлік басқаруға берілген мүлкіңіз бар ма?
Осы сұрақтардың барлығына Иә/Жоқ деп жауап беру керек.
Келесі бөлімде АЕК-тің 10 000 еселенген шегінен аспайтын сомадағы қолма-қол ақша туралы ақпарат. Мұнда валюта кодын (мысалы, теңге) және соманы көрсету керек. Егер қолма-қол ақша АЕК-тің 10 000 еселенген мөлшерінен асып кетсе, онда олар банк шотына салынуы керек.
Негізгі нысанды толтыру қажет - сіздің толық аты-жөніңіз және декларациядағы ақпараттың дұрыстығына жауапты екеніңізді көрсететін қолыңыз.
Әрі қарай өтініштің 6 бетін толтыру керек. Меншіктің санына байланысты көбірек болуы мүмкін. Беттің жоғарғы жағында ЖСН тіркеу қажет. Қазақстан Республикасынан тыс жерде жылжымайтын мүліктің болуы туралы мәліметтерде жылжымайтын мүліктің түрін көрсету қажет. Бұл пәтер, үй, учаске, гараж, кеңсе және т.б. Мұнда сонымен қатар елдің кодын, кадастрлық немесе мүліктің сәйкестендіру нөмірін және оның орналасқан жерін (мекен-жайын) көрсету қажет.
Қазақстанда тіркелмеген көліктің бар-жоғы туралы ақпаратта көлік түрін, маркасы мен моделін, елдің кодын, мемлекеттік нөмір мен шанақ нөмірін көрсету қажет.
Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде банк шоттарындағы ақша туралы мәліметтерде банктің ЖСН, оның атауы, елдің коды, валюта коды және олар сақталған валютадағы соманы көрсету қажет. Бұл тек 1000 еселенген АЕК-тен аспайтын шетелдік банктердегі депозиттерге қатысты.
Қазақстан Республикасынан тысқары жерде заңды тұлғаның (АҚ-тарды қоспағанда) жарғылық капиталына қатысу үлесі туралы ақпаратта заңды тұлғаның ЖСН-ін, оның атауын, ел кодын және өз үлесінің мөлшерін пайызбен көрсету қажет.
Қазақстан Республикасында және одан тыс жерлерде жылжымайтын мүлік құрылысына үлестік қатысу туралы ақпаратта құрылыс салушының ЖСН, фирма атауы, елдің коды, мекенжайы, валюта коды және сомасы көрсетіледі. Бұл бөлім жай акционерлерге қатысты емес, тек әзірлеуші компанияның өзінде қатысу үлесі бар тұлғаларға қатысты.
Инвестициялық алтынның болуы туралы ақпаратта (оған құймалар, соғылған монеталар да кіреді) алтынның салмағын, ел кодын, валюта кодын және алтынды сатып алған соманы көрсету керек.
Қазақстан Республикасында және одан тыс жерлерде бағалы қағаздардың болуы туралы ақпаратта әрбір жеке компанияның бағалы қағаздарының санын (компанияның атын енгізудің қажеті жоқ), сатып алған елдің кодын, акциялар немесе облигациялар сатып алынған валютаның коды және сатып алу бағасы.
Қазақстан Республикасындағы және елден тысқары жерлерде инвестициялық қорлардың акцияларының болуы туралы ақпарат та дәл осылай толтырылуы керек.
Зияткерлік меншік объектілерінің бар екендігі туралы ақпаратта объектінің түрін (ол фонограмма, кітап, ән, өнертабыс, тауар белгісі және т.б. болуы мүмкін), патент нөмірін, ел кодын және құқықтың тіркелген күнін көрсету керек.
Бірақ құны 10 000 АЕК асатын құнды мүліктің бар-жоғы туралы ақпаратты өз қалауыңыз бойынша толтыруға болады. Дегенмен, Мемлекеттік кірістер департаменті бұл мүлікті сатқыңыз келсе, онда ірі көлемдегі ақшаның пайда болуына қатысты көптеген сұрақтар туындауы мүмкін екенін ескертеді.
Дебиторлық/кредиторлық берешектің болуы туралы ақпаратта берешек түрін, борышкердің/кредитордың ЖСН-ін, оның толық аты-жөнін (бұл ақпаратты түбіртекті куәландырған нотариустан алуға болады), тіркелген елдің кодын, валютасын көрсету қажет.
Сенімгерлік басқаруға берілген мүлік туралы мәліметтерде мүліктің атауы, оның сәйкестендіру нөмірі, сенімгерлік басқарушының ЖСН, басқарудың басталған және аяқталған күні көрсетіледі.
Электронды түрде декларация ағымдағы жылдың 15 қыркүйегіне дейін, бірақ қағаз түрінде – сәл ертерек – 15 шілдеге дейін тапсырылуы тиіс.
Жеке тұлғалар декларацияны тұрғылықты және болатын жері бойынша тапсыруы тиіс.
Декларацияны ұсынбау ӘҚБтК-нің 272-бабына сәйкес ескерту түріндегі әкімшілік жауапкершілікті көздейді.
Айта кетейік, декларацияны бюджеттік сала, квазимемлекеттік сектор және ұлттық компаниялар қызметкерлерінің жұбайлары да тапсыруға міндетті. Олардың қай салада жұмыс істейтіні маңызды емес.