АИТВ қан арқылы ғана жұғады

ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі облыстық орталық диспансерлік есепте иммун тапшылығы вирусымен өмір сүретін 259 адам бар. Олардың 13-і ЖИТС-пен ауырады. Ал 14 жасқа дейінгі балалар—4. Орталық зертханасының лаборант дәрігері Гүлзия Сүйебаева олардың 255-і АРВ (антиретровирустық) препараттарына бейім екенін айтып отыр. Қан құрамында ғана болатын вирустың бар-жоғы зертханада анықталатыны белгілі және медициналық зертхана қызметі негізінен пациенттердің биологиялық сынамаларын талдауға байланысты болады.

- АИТВ ағзаға енгеннен кейін ол белгілі бір рецепторлары бар жасушаларда көбейе бастайды, - дейді Гүлзия Асқарқызы. - Негізінен бұл иммундық жүйенің жасушалары—Т-лимфоциттер, макрофагтар, Лангерганс жасушалары, микроглия жасушалары. АИТВ әсерінен көбінесе СD4 жасушалары немесе т-көмекшілері деп аталатын Т-лимфоциттер зардап шегеді. Вирустың осы жасушалардың ішінде көбеюі нәтижесінде олар жойылып, олардың саны біртіндеп азаяды. Осылайша, инфекцияның қаншалықты алысқа кеткенін және вирустың адам ағзасында қаншалықты белсенді екенін білу үшін екі негізгі көрсеткіш қолданылады. Бұлар–перифериялық қандағы CD4 жасушаларының саны және вирустық жүктеме. Облыстық ЖИТС орталығының мамандары ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің «Диагностикалау мен емдеудің клиникалық хаттамасы» негізінде вирустық жүктеуге зерттеу тағайындайды. Әдетте, АИТВ жұқпасы алғаш рет анықталған және АРТ-ны (антиретровирустық терапия) әлі алмаған пациенттерде жоғары вирустық жүктеме анықталады. Бұл 1 мл қанда вирустың бірнеше ондаған, жүздеген мың, кейде миллиондаған көшірмелері болады. Антиретровирустық препараттарды қабылдау вирустың көбеюін тежейді және біртіндеп вирустық жүктеме төмендейді. CD4 лимфоциттерінің саны артады (егер бастапқыда бұл көрсеткіш төмендесе). Терапияның 12-16-аптасында, әдетте, вирустық жүктеме көрсеткіштері 400 к/мл-ден аз және 58 к/мл-ден де аз, немесе анықталмайды. Содан кейін, егер терапия дұрыс таңдалса, пациент дәрі-дәрмектерді үзбейді, вирустық жүктеме нөлге тең болады. Нөлдік вирустық жүктеме ағзада вирус мүлдем жоқ дегенді білдірмейді. Бұл оның мөлшері соншалықты аз екенін ғана білдіреді. Сондықтан оны қолданыстағы тест жүйелері ұстай алмайды. Зертханаларда бар тест-жүйелердің сезімталдығы әр түрлі болуы мүмкін. 1 мл қанда АИТВ-ның 20, 40 және 150-ден астам көшірмесін анықтай алатын талдауыштар жиі қолданылады. Біздің зертханада қолданылатын тест РНҚ-ны анықтау ерекшелігі 100% ке сәйкес келеді, РНҚ–ның (рибонуклейн қышқылы) минималды анықталатын концентрациясы АИВ-20 және одан да төмен ХБ/мл. (күшейту әсері-(100+-10)%). Егер пациент 6 ай бойы үздіксіз емдеу кезінде нөлдік вирустық жүктемеге жетсе, бұл қалыпты болып саналады. Болашақта АРТ-фонында вирустық жүктеменің көрсеткіштері әдетте «белгісіз деңгейде» сақталады, бірақ 200-400 коп/мл-ден аспайтын жеке көрсеткіштер де кездеседі. Егер бірнеше рет қатарынан қан талдамасында вирус мөлшерінің жоғарылауы анықталса, дәрі-дәрмектерді тәртіпті қабылдайтын науқаста, ең алдымен, вирустың бір немесе бірнеше қолданылатын дәрілерге төзімділігін жою қажет. Бұл үшін арнайы тест бар. АИТВ-ға төзімділікті растау кезінде вирус қандай препараттарға бұрынғысынша сезімтал, ал қайсысына төзімділікке ие болғанын және оларды қолдану орынсыз екенін ескере отырып, емдеу схемасы өзгертіледі. Орталықта жыл басынан бері АИТВмен 24 адам жаңадан тіркелген. Адамның иммун тапшылығы вирусының РНҚ-ны нақты уақыт режимінде ОТ–ПТР әдісімен сандық анықтау-240 зерттеу; СД-4 жасушасын (т-көмекшілер) анықтау үшін—199 зерттеу жүргізілді. Зерттеудің екі түрінің нәтижелері бойынша науқастардың емделуге бейімділігі шамамен 80-85% болды. Өкінішке орай, АИТВ жұқтырған адаммен әдеттегі қарым-қатынаста бұл вирус жұпайтынын көп кісілер түсіне бермейді. Сондықтан АИТВ жұқтырғандармен араласпауға тырысады. Алайда, егер науқас дәрігердің бақылауында болып, оның иммундық жағдайы қалыпты шекте, вирустық жүктеме анықталмаса, бұл оның АИТВ-мен қалыпты салауатты өмір сүре алатынын білдіреді.

Валентина ҚОЗЫБАҚОВА

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.