Ақтау қаласының іргетасын қалаған кімдер?

Өткен ғасырдың 58-59-жылдары қазіргі Ақтау қаласының орны – Каспийдің бұйра толқындары жарқабақты жағасына соғып жатқан мидай жазық дала еді. Осы уақыттарда бұл жерге ең алғашқы болып капитан Т.Е.Бортко бастаған бір батальон әскерилер келіп орналасты. Кейін әскерилер көбейіп, басшысы А.Н.Петросов бастаған дивизияға айналды. Қазіргі 3 "б" шағынауданындағы «ОРС базасы» деп аталатын орында «475 пошта жәшігі» атты мекеме пайда болып, оны Р.А.Григорян басқарды. Бұл мекеме кейін «Каспий маңы тау-кен – металлургиялық комбинаты» («ПГМК») болып аталды.

Маңғыстаудың жергілік­ті халқынан 1962 жы­лы әскер қатарына шақырылған жас жігіттердің бар­лығына дерлігі осы «№475 пошта жәшігі» мекемесі жанындағы дивизияда қызмет етті. Солардың бірі – Тұщықұдық ауылынан Аяп Мұқанұлы еді.

Аяп Мұқанұлы – 1962 жылы әс­кер қатарына шақырылып, алды­ мен Өзбекстанның Навои қаласын­дағы Г.К.Жуков атындағы әскери училищеде оқып, құрылысшы мамандығын алғаннан соң, осы Ақтауға жіберіліп, қаладағы ең алғашқы құрылыс мекемелерінің бірі – асфальт зауытының дирек­торы болып абыроймен қызмет атқарған азамат.

Аяп Мұқанұлы сол күндерді еске алған әңгімесінде былай дейді:

«Әскери училищеде жедел оқып шыққаннан кейін, олардың ішінен 10 адамды таңдап осы Ақтауға ат­тандырды. Олардың ішінде  мен де болдым. Әлі есімде, Ақтауға ұшақпен қараша айында келіп түстік. Жерде тізеден сәл төмен қар, үскірген аяз, өңменіңнен өтетін жел соғып тұрды. Жылы жақтан жеңіл киіммен келген біз­дер, қазіргі 3­шағынаудандағы жатын орнымызға жаяу-­жалпы­лап жеттік, қатты тоңып қалдық. Келе жатқанда байқағанымыз, ай­налада ештеңе жоқ, құла түз деу­ге болатындай, әр жерде шоша­йып құрылыс техникалары ғана көрінеді. Келгеннен кейін мені №3 әскери­құрылыс бөліміне жіберді. Бұл бөлімнің қарауында қалалық асфальт зауыты бар екен. Диплом­ды маман ретінде мені сол зауытқа бірден директор етіп тағайындады. Қарауымда 60­-тан астам жұмыс­шы, қызметкерлер бар, күндіз-­түні екі-­үш ауысыммен үздіксіз жұмыс істедік. Шағынаудандар ішіне көп­теген жерлерге жоспардан тыс те­гін асфальт төсеттірген кездерім де болды. Соның ішінде қазір­гі 1-­шағынаудандағы «Достық» (Дружба) мәдениет үйінің ашылуын ұйымдастырып, қатысқанымыз есімде. Ералыдағы мектеп директо­ры Т. Апақайұлын оқушыларымен шақырып, мәдениет үйінің ашылу салтанатына қатыстырдық. Па­радта дивизияның туын Г.Власов деген офицер, полктың туын мен көтеріп шықтым. Салтанатты іс­-шараға үлкен басшыларымыздың өздері  – Р.А.Григорян мен А.Н.Петросовтар да жү­гіріп жүріп, белсене қа­тысты. Кейін сол «Дос­тық» мәдениет үйінде төрт адамның – Р.А.Григорян, А.Н.Петросов, Г.Власов және менің қатар тұрып түскен үлкен фотосу­ретіміз 1980 жылға дейін ілулі тұрды. Ақтауға барған сайын әдейі барып, сол суретке бір қарап кететінмін (әрине, мен үшін өте ыстық естелік қой). Ал сол кездегі өндірістің бірінші басшысы Рубен Арамай­ сович Григорян деген өте жақсы азамат еді, жарықтық! Ол кісінің азаматтығы мен адамгершілігінің жоғарылығын дәлелдейтін бір ғана мысал, біздердің 3 жылдық әскери мерзіміміздің аяғына таман, Рубен Арамайсович ерінбей-­жалықпай, дивизияның әрбір бөліміне ба­рып, жергілікті (маңғыстаулық) жігіттерге әрқайсысына пәтер бе­рілетіндігін, қажет болса әр адам­ды арнаулы орта және жоғары оқу орындарына оқытып алатын­дығын айтып, осы Ақтауда қа­лып, жұмыстарын жалғастыруға үгіттеді. Тіпті менің өзіме әскери қызметімнің аяқ жағында, қазіргі 3­-шағынаудан 23-­үйден пәтер кіл­тін берді».

Кезінде сәулетті қалалардың бірі ретінде халықаралық П.Абер­кромби атындағы сыйлықты же­ңіп алған Ақтау қаласын тұрғызу­да тыңнан түрен салушылардың бірі А.Мұқанұлының естелік­-әң­гімесінің бір үзігі, міне, осындай.

Жалпы біздің айтқымыз келіп отырғаны – ең алғашқылардың бірі болып, қазіргі облыс орталығы­ның іргетасын қалауға қатысқан А.Мұқанұлы және басқа жер­гілікті азаматтарға біздер осы күндері лайықты құрмет көрсете алып жүрміз бе? Әсіресе биылғы 2018 жылы Ақтау қаласының 55 жылдығына орай, жастары жет­пістен асып сексенге қараған осы азаматтарды іздестіріп, табу және оларға лайықты бағасын беріп, құрмет көрсету – қазіргі Ақтау қа­ласы басшылығының парызы деп есептейміз.

Нұрсұлтан ДҮЙСЕБЕК

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.