Біз сіздермен 90 жыл біргеміз

«Газет – халықтың көзі, құлағы һәм тілі». Ұлт жазуының реформаторы Ахмет Байтұрсынов айтқан осы айқындама ақпараттық қоғам қанша жерден цифрланғанымен құндылығын жойған жоқ. Өйткені газет – жұртшылықты жағымды жаңалықтармен сүйіншілеп, руханиятқа бойлататын, билік пен халық арасын байланыстыратын саяси, қажетті құрал. Ал қажеттіліктен ешкім де бас тартпайтыны анық.

Түбектің тұңғыш үнжариясы болған «Жаңа жұртшылық» газетінің құрылғанына бүгін 90 жыл толып отыр. 1931 жылдың 5 тамызында халыққа жаңалық жаршысы болып, мұң-мұқтажын жеткізіп келе жатқан аудан баспасөзінің алғаш саны жарық көрген. Айтулы мерейтой аудан айнасы ұжымы үшін айрықша қуанарлық жәйт. Осы тұста, аудандық басылымның тарихына бойлап, тоғыз ондықтағы шежіресіне қысқаша тоқталуды жөн санадық.

Қазіргі аудандық «Ақкетік арайы» газетінің тарихы сонау 1931 жылдан басталады. Отызыншы жылдардың басындағы «Адай көтерілісі» деген атпен тарихқа енген халықтық дүрбелең түбекте газет шығару ісін жеделдеткен құбылыстың бірі болды. Маңғыстау жұртшылығына Үкімет тапсырмаларының дер кезінде жетпейтіндігі, уездің өзіне төл баспа құралы қажеттілігі айтылды. Сөйтіп 1931 жылдың 5 тамызында елге партия мен үкімет саясатын жеткізуші тұрақты үгіт, насихат құралының бірден-бір көзі болып, Маңғыстау аудандық партия, аудандық Еңбекшілер депутаттары атқару комитетінің, кәсіподақтардың органы «Жаңа жұртшылық» газеті жарық көрді. Газет төтеше араб харпімен басылды. Газеттің жарыққа шығуы жоғарыда айтқан республика үкіметі комиссиясының келуіне тікелей байланысты еді. Газеттің алғашқы санында үнжарияның шығарылу мақсаты туралы редакциялық мақала, аудандық партия, атқару комитеттерінің құттықтаулары және Үкімет комиссиясының жұмыс барысы туралы есеп жарияланған. «Жаңа жұртшылық» айына 5 рет шыққан. Бастапқы сандары 1000 данадан, соңғылары 1500 дана болып шықты. Кейін тиражы қаржы жетіспеуіне байланысты азайған.

1932 жылдан бастап газет атауы «Колхоз жолы» болып өзгерді. Елдің сауаттануына байланысты оқырмандар саны артып, төрт бет болып латын харпінде шығарыла бастады. «Колхоз жолының» редакторлары болып әр жылдары Ғ.Нұрышов, Ж.Қызылбайұлы, Т.Мұхамбетов, Қ.Сүйімбаевтар басқарып, газеттің халықтың тірегіне, жаңалықтар жаршысына айналуына үлкен үлес қосты. Редакцияға 1934 жылдың қыркүйек айынан бастап жаңа кириллица қаріптері келіп, енді орыс тілінде тапсырыстар қабылдайтындығы туралы хабарландырулар жариялаған. Ал 1940 жылдан бастап толықтай кирилицамен шығып отырған. Газет редакциясы мен баспа үйі ол кезде Форт-Шевченко қаласы, Киров көшесінің 92 үйінде орналасты.

1950 жылдан бастап газет атауы «Ленин туы» болып өзгерді. Газеттің және аудандық баспахананың редакторы болып көп жылдар бойы М.Бимағамбетов қызмет атқарды. 1962 жылдың көктемінен бастап Қазақстан Коммунистік партиясы облыстық комитетінің шешімімен аудандық баспаханалар мен газеттер өз жұмысын тоқтатады. 1957-1961 жылдар аралығында газет редакторының орынбасары, баспасөз қызметін тоқтатқан жылдары редактор болып қызмет еткен Жәңгірхан Смағұлов бүгінде көзі тірі тоқсанға аяқ басқан ең үлкен ардагерлеріміздің бірі.

Аудандық басылымның 90 жылдық тарихы аз уақыт емес. Осы аралықта аудандық жалғыз баспасөз аудан халқымен, оның тұрмыс жағдайымен, әлеуметтік-рухани жай-күйімен бірге жасасып келеді. Өзінің алғашқы санынан колхоз құрылысының жемісін, ауыл шаруашылығы мен мал шаруашылығын, балық аулау ісін насихаттаудан бастаған газет соғыс жылдарындағы, одан кейінгі кезең тудырған түрлі жағдайларды үзбей жариялап келді.

Мұның айқын айғағы – сол кездерде газет бетінде берілген түрлі айдарлармен жарық көрген мақалалар қайнаған тыныс-тіршілікті аңғартса керек. Сонымен қатар әйел теңдігі, көп әйел алушылыққа тыйым, маскүнемдікпен күрес тақырыптары да газет беттерінде көрініс тапқан.

Еліміз өз тәуелсіздігін алғаннан кейін аудандық газетке деген сұраныс оянып, араға көп жылдар салып аудан өз үнжариясын қайта қолға алды. Солай 2002 жылы «Түпқараған жаңалықтары» газеті дүниеге келді. Ал бүгінгі «Ақкетік арайы» атауы 2004 жылы өзгертілді. Сол жылдардан бері қарай газетте Е.Іңірбай, М.Кемер, М.Елеусінова, А.Қыдыр, К.Қансұлтанова, редакторлық етті. Егемендік алғаннан кейінгі тұста да аудан үнжариясы азаттық айбынын, ел жетістіктерін назардан тыс қалдырған жоқ. Оның берісінде ауданның тыныс-тіршілігін үнемі ақпараттандырып, басылым көзі қарақты оқырманның көзайымына айналды.

Тарих еншісінде қалған 90 жылдық белесте аудандық газетте небір мықтылар жұмыс істеген. Қарымды қаламгерлер мен мықты журналистерінің осы аудан айнасының қалыптасуына қосқан еңбектері орасан зор. Олар туралы материалдарды биылғы аудан үнжариясы мерейтойы барысында жариялайтын боламыз

Аудандық газет көтеретін мәселе де аз емес. Атап айтқанда, адамгершілік, Отаншылдық, ұлттық салт-дәстүрімізді насихаттау, ана тілінің мәртебесін көтеру, имандылық, ұлтаралық бірлік пен татулық, тұрмыстық-әлеуметтік мәселелер, ауыл шаруашылығы, мәдени сала, оқу-ағарту, денсаулық сақтау, тағы басқа тақырыптар - газет мазмұнының өзегі. Бір сөзбен айтқанда, аудандық газет ауданның тыныс-тіршілігін толық қамтып, аудан айнасы болу мақсатын ұстанады. Талай толғақты кезеңді бастан өткеріп, уақыт көшінен қалмай, оқырман құрметіне бөленген Түпқараған аудандық «Ақкетік арайы» газеті алдағы уақытта да тәуелсіз елдің төл басылымы бола бермек. 90 жылдық жылнаманы түгендей отырып, жаңа белестерді бағындыратын болады.

Жадыра ЖОЛДАСОВА

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.