Телефон қолданғанда да сақтық керек

Қазіргі баланың бала болып, ойыншыққа зауқы аса соға қоймайтынын кез-келген ата-ана біледі. Мектеп жасындағы бала түгілі, 5-6 айлық сәбиің де шешесі беріп отырған шылдырлаққа емес, оның қолындағы смартфонға қарай ұмтылады. Оған таң қалмайтын деңгейге жеттік бүгінде.

Ал мектепте оқитын бала басқаны білмесе де, телефонның «ішек-қарнын» ақтарғанда алдына жан салмайды. Өкінішке қарай, кейде баланың ісі шала болып, әке-шешесін қып-қызыл шығынға батырып жататыны да бар. Өйткені, бала отпен ойнап отырғанын білмейді.

Маңғыстау облысының төтенше жағдайлар департаменті дағдарыс жағдайларында басқару басқармасының қызметкерлері «112» телефоны – әрбір адам білуі тиіс бірінші және ең маңызды нөмір екенін ескертеді. Телефонда бірлік болмаса да, «112» нөміріне қоңырау шала аласыз. Адам өмірі бәрінен қымбат және әрқайсымыз әр түрлі жағдайға тап болғанымызда тез көмек жетуі үшін ең ыңғайлы нөмір бұл. Алайда, балалар білместікпен жалған қоңыраулар шалып, қиялындағы оқиғалар туралы хабарлама жеткізіп жатады. Кейде ересектердің өздері сим-картаның жұмысын тексеру мақсатында шұғыл қызметтердің телефон нөмірлеріне қоңырау шалады немесе «жақын маңдағы көлік жуу мекен-жайын айтыңыз», «сағат қанша?» деген секілді орынсыз сұрақтар қоятын көрінеді. Мамандардың айтуынша, ондай қажетсіз қоңыраулар операторды алаңдатып, телефон желісін босқа ұстайды. Ал осы кезде көмекке қатты мұқтаж болған кісі қоңырау шала алмай, қиналып жатуы мүмкін. Сондықтан бір-бірімізге зиянымызды тигізбегеніміз дұрыс.

Сондай-ақ мамандар егер телефон құлыпталмаса, көптеген телефонда шұғыл қоңырау автоматты түрде терілетінін айтады. Ата-аналар sim-картаны телефоннан шығарып, балаларға «ойыншық» ретінде беріп, бала құтқару қызметінің нөмірін кездейсоқ теруі мүмкін. Ал операторлар барлық қоңырауларға, sim-картасыз шалып тұрғанын көрсе де жауап береді. Себебі, орманда адасқан немесе жол-көлік оқиғасына тап болған адам sim-картасыз да қоңырау соға береді.

Балаларды шұғыл қызметтердің телефон нөмірлерін пайдалануға үйрете отырып, шұғыл жағдайларда ғана қоңырау шалу қажет екенін түсіндіру қажет. Жалған қоңыраулар операторды алаңдатып, телефон желілерін босатпайтынын, ал осы уақытта біреу өрт сөндірушілердің, құтқарушылардың, дәрігерлердің көмегіне шын мәнінде мұқтаж болуы мүмкін екенін және мұндай сәттерде бірнеше секундтың да маңызы зор екенін санасына сіңіру керек. Сондықтан ата-аналар осындай ойындардың салдарын түсіндіруі және мүмкіндігінше оларға телефон бермегені абзал. Ал қате қоңырау шалына қалса, түтікті ілмей, операторға нөмір кездейсоқ алынғанын хабарлау керек. Әйтпесе, оператор оған көмек талап етілмейтінін білу үшін өтініш берушімен байланысуға тырысып, уақыт жоғалтады.

Оқиға туралы жалған қоңырау шалғанда, хабарламаға өрт сөндірушілер, полиция, жедел медициналық көмек сияқты бірнеше жедел қызметтер тартылады. Әрбір осындай шығыс «тиынға» өтеді, яғни, кіреберіс жолдарды жауып, адамдарды көшіреді, жарғыш техниктер, иттері бар кинологтар, жедел жәрдем, полицей патрульдері көліктерін жұмылдырады, рейстерді кідіртеді немесе тоқтатады. Сондықтан жедел жәрдем, полиция немесе өрт сөндірушілерді бұзақылық ниетпен шақыру заңмен жазаланады. Бұл мамандандырылған қызметтерді жалған шақыру деп аталады.

Маңғыстау облысы төтенше жағдайлар департаменті арнайы қызметтерді көрінеу жалған шақырғаны үшін «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 438-бабында көзделген жалған іс-әрекеттер үшін жауапкершілікке тартылып, әкімшілік айыппұл салынатындығын ескертеді:

• Мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарын, полиция, жедел жәрдем, апаттық қызметтерді көрінеу жалған шақыру, жеке тұлғаларға отыз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынады;
• Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған не апаттарды, өрттерді, дүлей зілзалалардың салдарын жою кезеңінде жасалған әрекеттер, жеке тұлғаларға алпыс айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынады;
• Осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде көзделген әрекеттер, он төрт жастан он алты жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар жасаған құқық бұзушылықтар ата-аналарына немесе оларды алмастыратын адамдарға ескерту жасауға немесе он бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салынады.

Қазіргі заманғы техникалық құралдар телефон бұзақыларын оңай есептеуге және оларды жазаға тартуға көмектеседі. Жалған қоңырау бағасы тек ақшалай баламада өлшенбейді. Бірінші кезекте, шұғыл қызмет қызметкерлерін әр шақырудың артында адам өмірін немесе мүлікті құтқару мүмкіндігі тұрғанын ұмытпайық. Бір тентектің кесірінен ата-ана шығынға ұшырап, өзге біреудің өміріне немесе денсаулығы мен немесе мүлкіне зиян келуі әбден мүмкін екендігі жадтан шықпасын.

Валентина ҚОЗЫБАҚОВА

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.