Қазақстандық өнертапқыш қоларбаға таңылғандарға жүруге мүмкіндік беретін аппарат ойлап тапты

Қазақстандық өнертапқыш Ғалымжан Ғабдрешев, тифлопедагогтармен бірлесіп зағип аутист балаларға өздігінен үйренуіне мүмкіндік беретін Брайль әліпбиінің электронды-тактильді нұсқасын әзірлеп, жаңа өнертабысын ұсынды, деп хабарлайды mangystaumedia.kz.

Ғалымжан Ғабдрешев көптеген жылдар бойы көру, есту қабілетінен айырылған және тірек-қимыл жүйесі бұзылған мүмкіндігі шектеулі жандардың өмірін жеңілдетуге арналған аппараттарды ойлап тауып келеді.

"Маған елордалық арбаға таңылған мүгедектер қоғамының өкілдері келіп, зағип жандарға арналған өнертабыс туралы естігендерін айтып, олар үшін де жаңа дүние ойлап табуымды сұрады. Инженерлер тобымен біз осы тақырыпқа тереңірек үңіліп, омыртқа жарақаттарына ота жасайтын дәрігерлердің көмегі мен кеңесіне жүгіндік. Нәтижесінде адам үшін жүретін экзоскелет емес, адамның өз бұлшықеттерін пайдаланып жүруіне мүмкіндік беретін құрылғы жасау керек деп шештік", - дейді Ғалымжан Ғабдрешев.

Мүгедектер арбасына таңылған жандар әдетте денесінің жоғары бөлігін қозғалтады. Сондықтан біз қозғалыс энергиясын төменгі дене бөлігіне бағыттау қажеттілігі жөнінде сауал қойып, соны ойлап табуға тиісті екенімізді түсіндік.

"Біз ең алдымен қозғалыс барысында аяқтың қай бөлігі аса маңызға ие екендігін анықтауға жұмыстандық. Көптеген сынақтар мен қателіктер арқылы біз бұл аяқтың табаны екендігін анықтап, білдік. Екіншіден, біз арбада отырған адамның денесі үнемі қозғалыста боларына назар аудардық, сондықтан біз оның жамбас аймағын бекітетін "ер-тоқым" жасадық. Өнертабыстың басты жұмыс принципі- аяқтың табаны қолдың алақанына арнайы құрылғылардың көмегімен бекітіледі және олардан басқару аяққа беріледі. Әрине бұл жолы да үлкен мәселелермен бетпе-бет келдік. Мәселен, кей жандар бұлшық еттердің үлкен атрофиясына байланысты мұндай дүниені кез-келген адам жасай алмайды. Сондықтан біздің тараптан қолданушыларға қойылатын басты шарт – олардың физикалық даярлығының болуы. Сондықтан жаттығулар кешенін жасадық. Бізде субъект ретінде болуға келіскен қыз болды", - дейді өнертапқыш.

Ерен ерік-жігерінің нәтижесінде ыыосыдан 10 жыл бұрын омыртқа жотасы жарақаттанған 23 жастағы қыз үш айдың ішінде өзінің дене бітімін қалпына қалпына келтіріп, артық салмағын жоғалтып, күшті, бұлшық ет құрылымын құрды. Сынақтың соңғы нәтижесінде қыз өздігінен тұр алғанү Бұл өнертабыс иесі үшін нағыз жеңіс еді.

"Бұл экзоскелет қолданған кезде (біз оны дәл осылай атауға мәжбүрміз) бұлшықет қаңқасы күшейеді және біраз уақыттан кейін ол соншалықты күшті болады, сондықтан адам оны тыныш басқара алады. Бұл құрылғының мүмкіндіктері кеңейген сайын, мүгедектер жеңіл жүгіру қабілетіне ие болуы мүмкін деп ойлаймыз. Тағы бюір мәселе – тірек-қимыл аппаратына зақым келген адамдар екі санатқа бөлінді: жақында жарақат алғандар және олардың белсенділігі әлі де жоғары және бірнеше жыл бұрын жарақат алғандар. Екінші топтағы адамдар функцияларды ішінара қалпына келтіре алады, бірақ бұл үшін іргелі зерттеулер қажет", - деп қосты өнертапқыш.

Ғалымжан Ғабдрешевтің басты міндеті-тірек – қимыл аппараты зақымдалған адамдарға жүру мүмкін екенін дәлелдеу. Сондықтан ғалымдар тәжірибелік модельді одан әрі жетілдіру үшін грант алуға құжаттар тапсырды.

"Біз смета бойынша бәрін есептедік, грантқа бердік, барлық дәлелдерді бере алдық. Алайда біз бас тарттық. Ал бас тартудың негізі мамандар арбашылардың мүлдем жүргісі келетіндігіне негіз таба алмады. Бұл абсурд! Жастардың ынтасы бар. Олар қайтадан жүру үшін кез-келген тозақ жаттығуларынан өтуге дайын! Бұл жоба уақытша қатып қалды. Алайда, біздің медициналық орталықтармен ынтымақтастығымыз осы саладағы ғылыми көзқараспен және зерттеулермен жобаны қайта жандандыруға мүмкіндік береді".

Астанадағы көпсалалы оңалту орталығында "өнертабыс" сынақтан өтеді.

"Біз Ғалымжанмен талқылаған Экзоскелет тірек-қимыл аппаратының функцияларын орындайтын болады, бірақ тірек-қимыл жүйесінің бұлшықеттеріне тұрақты тітіркендіргіш факторлар жаңа нейрондық байланыстар тудырады. Олар, әрине, бұрынғыдай белсенді болмайды және толық қалпына келтірмеуі мүмкін. Бірақ, кем дегенде, төменгі аяқтың трофикасы мен тірек функцияларын жақсартады. Себебі көбінесе пациент тұра алады, бірақ қадам жасай алмайды. Мұндай науқастар минималды қадамдар жасай алады деп үміттенеміз. Сонымен қатар, біз бұл аппарат арқылы науқастар неғұрлым көп өтсе, соғұрлым оның модификациялары болатынына сенімдіміз. Оңалту орталығы ғылыми алаңға айналады", - дейді оңалту орталығының бас дәрігері Асқар Баймағамбетов.

Асқар Баймағамбетов Қазақстанда отандық өнертапқыштардың бағаланбағанына қынжылады. Бұл өнертабыстардың ішінде нақты нәтиже беретін көптеген лайықты және тиімді жабдықтар бар.

"Менің ойымша, медицина жұртшылығы жақын арада біздің отандық өндірушілерді бекер бағаламайтынымызды түсінеді. Неліктен біз өндірушілеріміз үшін сертификаттауды кешіктіріп, өндірушілерді сырттан сертификаттауға асығатынымыз маған түсініксіз. Менің ойымша, бұл қылмыс. Бірінші кезекте қазақстандық жобаларды, әсіресе ғылыми негіздемесі бар жобаларды қолдау қажет", - дейді дәрігер.

Жаңа аппараттың ғылыми зерттеулері келесі жылдың бірінші тоқсанында басталады.

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.