«Олар мұнайшы емес»: Саясаттанушы Маңғыстаудағы ереуіл жөнінде пікір білдірді

«Маңғыстау облысындағы мұнайшылардың соңғы бірнеше ереуілді екі маңызды факт біріктіреді: біріншіден, бұл ереуіл емес, екіншіден, олар мұнайшы емес». Белгілі қазақстандық саясаттанушы Данияр Әшімбаев өзінің Telegram-арнасында осындай пікір білдірді, деп хабарлайды mangystaumedia.kz сайты Tengrinews.kz-ке сілтеме жасап.

Данияр Әшімбаев соңғы жылдары қазақстандық қоғамда Маңғыстау мұнайшылары туралы стереотип қалыптасқанын айтады. Көпшіліктің пікірінше мұнайшылардың еңбек құқығы үнемі бұзылады, сондықтан наразылық акциялары мен ереуілге шығуға мәжбүр.

Бізде ішінара негізделген стереотип қалыптасып қалған, бірақ бұл тақырып саяси алыпсатарлыққа айналды. 2011 жылғы Жаңаөзендегі оқиға туралы аңыз оппозициялық қайраткерлер де, осы тақырыпты өз пайдасына пайдалануды жалғастырған жергілікті көлеңкелі элиталар да қабылдаған өте біржақты түсінік болды. 2022 жылдың қаңтарындағы төңкеріс әрекеті газ митингілері мен әлеуметтік наразылықтың астарында жасырынып жатты. Бұл оқиғалардың сценариі бастапқыда белгілі болды. Кейінгі жылдары біз мұнайшылардың «заңды ереуілдер, еңбек құқықтарын қорғау» деп аталатын бірқатар наразылығына көріп отырмыз. Мұндай ереуілге қатысушыларды барлығы мұнайшылар деп атайды. Дегенмен, олар қызмет көрсететін сервистік компаниялар. Сонымен қатар, бұл "ереуілдердің" барлығы бірдей модельге негізделген. Барлығы мемлекеттік компанияға ауыстыруды талап етеді, барлығы тендерді жеңіп алғысы келеді. Былтырғы "Бералы Маңғыстау Company " жұмысшыларының ереуілі осындай акциялардың сценариін өте жақсы көрсетті. Содан кейін Маңғыстау мұнайшыларының еңбек құқығы бұзылатыны жөніндегі стереотип тендерді өзгерту және заңсыз преференциялар алу мақсатында пайдаланылды. Сол сияқты, өткен жылдың соңынан бастап WestOilSoftware компаниясының төңірегінде де осындай жағдай болып жатыр", - деп атап өтті саясаттанушы.

Әшімбаев Маңғыстаудағы қазіргі жағдайды әлеуметтік наразылық немесе тіпті коммерциялық дау емес, өзінің бенефициарлары бар мемлекетке қатысты арандатушылық деп санайды.

Бұл – мұнайшылар да, ереуіл де емес, нақты тапсырыс берушілері ба саяси арандатушылық. Біз "Қазмұнайгаздың" заңсыз әрекеттері және жұмысшылардың заңды құқықтарын қорғау қажеттілігі туралы месседжді тарататын кейбір БАҚ, әлеуметтік желілер тарапынан ақпараттық қолдау алатын шиеленіс ошағын құру бойынша белсенді жұмыс жүргізіліп жатқанын көріп отырмыз. Бірақ онда ешқандай заңды құқықтар туралы айтылмайды. Бір жағынан, бұл бюджет қаражатына қол жеткізуге және белгілі бір мәселелерді шешуге тырысатын әртүрлі көлеңкелердің манипуляциясы. Екінші жағынан, біз қақтығыстың туындағанын көреміз. "ҚазМұнайГаз", Энергетика министрлігі, жалпы Үкімет пен мемлекет "кедей Маңғыстау мұнайшыларының" еңбек құқықтарын бұзады деген аңыз қалыптасуда. Бұл тақырып Қазақстандағы әлеуметтік жағдайды тұрақсыздандыру үшін көп жағдайда қолданылады", - деді сарапшы.

Саясаттанушы қазіргі жағдайда "ҚазМұнайГаз" саяси, ақпараттық және құқықтық жұмыстарды сауатты үйлестіріп отыр деп санайды, ал бұл қатаң арандатушылыққа негіз бермейді.

Компания әлі де келіссөздер жүргізуге, кеңес беруге, жұмысқа қайта оралуды ұсынуға тырысуда. Бұл жағдайдағы ең қисынды және заңды қадам – наразылық білдірушілерді жұмыстан шығарып, аймақтағы жұмыссыздарға жұмыс беру. Ал жұмыссыздардың өздері қызметке орналастыруды қазірдің өзінде сұрап жатыр. Билік пен наразылық білдірушілер арасында емес, жұмыссыздар мен наразылық білдірушілер арасында жанжал туындайды", - деп атап өтті Данияр Әшімбаев.

Сонымен қатар сарапшы «ереуіл» айтарлықтай шығынға батырып жатқандықтан енді ереуілшілер жұмыстан босатыла бастайды.

Енді жұмыс беруші жұмыстан босатуға көшуі мүмкін. Содан кейін наразылық білдірушілер бұдан әрі не істейтіні ойланады. Бұл қақтығыстың артында тұрған күштің шиеленіске қаншалықты дайын болатынына байланысты. Мемлекет қаңтардағы оқиғалардың қайталануына жол бермейді деп ойлаймын. Дегенмен, ҰҚК, ІІМ, Прокуратура және армия желісі бойынша екі жыл ішінде көптеген жұмыстар атқарылды. Белгілі бір наразылық акциялары зиянды саяси тоналдылыққа ие болған кезде, оларды нақты теріс әрекеттерге бағытталған арандатушылық ретінде қабылдау керек", - деп қорытындылады саясаттанушы.

Еске сала кетейік, 22 ақпан, бейсенбі күні Маңғыстау облысы Қарақия ауданы Құрық ауылының жұмыссыз тұрғындары мұнай-газ секторында West Oil Software жұмыстан шығарылатын қызметкерлерінің орнына жұмысқа орналастыруды сұрап, бейнеүндеу жолдады.

Маңғыстау Медиа

Редакциялық пікір мақала авторлары мен оқырмандардың пікірлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Жазба және пікірлердегі ақпараттың дұрыстығы үшін авторлардың өздері жауапты.