Қазірдің өзінде Ақтау теңіз портында 12 мың тонна мұнай қабылдау мүмкіндігі бар танкерлерге тек 8-9 мың тонна мұнай құйылады, ал құрғақ жүктер 300-400 тонна көлемінде максималды мүмкіндігіне дейін тиелмейді. Бұның басты себебі теңіз деңгейінің төмендеуіне байланысты, деп хабарлайды mangystaumedia.kz.
Балтық теңізі биіктіктер жүйесі бойынша Каспий теңізі 28 метр тереңдікте орналасқан. Бұл қалыпты жағдай, бірақ соңғы жеті жылда теңіз деңгейі орта есеппен бір метрге төмендеген.
"Теңіз бетінің қазіргі деңгейі 29,2 тереңдікте жатыр. Бұл деңгей кеме қатынасына әсер ете бастайды. Қазір мұнай құятын 12 мыңдық кемелер іс жүзінде 8300-8400 тоннаны қабылдайды. Егер олар Махачкалаға барса, онда деңгей біздікінен де төмен. Егер танкерлер резервуарға баратын болса, онда жүктеу 9000 – 9500 тоннаға дейін жетеді. Деңгейдің одан әрі төмендеуі танкерлердің жүктемесін одан әрі азайтады. Бұл теңіз тасымалы экономикасына әсер етеді және тасымалдау құны қымбаттайды", - деп атап өтті "Ақтау теңіз сауда порты" ҰК " АҚ президенті Абай Түрікпенбаев.
Құрғақ жүктер де орта есеппен 300-400 тоннаға жүктелмейді. Егер бұрын контейнерлік кеме 20 футтық эквивалентті 350 контейнерді бортқа ала алса, қазір контейнерлердің саны 270-280-ге ғана жетеді.
Сонымен қатар, қазір жүктердің дені ауыр - контейнерлер негізінен түсті метал мен астықпен толыққан. Құрғақ жүктер үшін деңгейдің 10 сантиметрге төмендеуі – 5 мыңдық үшін шамамен 200-300 тонна, үш мыңдық үшін-100-150 тоннаға жеңілдейді. Теңіздің төмендеуі құрғақ жүктер мен контейнерлерді жөнелту экономикасына әсер етеді", - дейді Абай Түрікпенбаев.
Қазір портта түбін тереңдету жұмыстарын жүргізу жоспарланған. Теңіз түбінен миллион тоннаға жуық топырақ алынады.
"Теңіз түбінің ауыр геологиясына байланысты ауыр техника қажет болады. Қазір Каспийде осындай техниканың бірнеше бірлігі бар. Келесі жылы біз ТЭН, содан кейін ЖСҚ әзірлейміз және 2025 жылы түбін тереңдетуді бастаймыз деп ойлаймын", - деп атап өтті порт басшысы.
Егер бұрын Каспий жылына 5-9 сантиметрге төмендесе, соңғы жылдары ол жылына 20 сантиметрге төмендей бастады. Егер тереңдігі 29,5 м-ге жетсе, порттардың жұмысына қатты әсер етеді, өйткені теңіз тасымалының қымбаттауы жүктерді басқа жолдарға бағыттауы мүмкін, өйткені Каспийді темір жолмен де, автомобиль жолымен де айналып өтуге болады. Тереңдету жұмыстарын жүргізу бүкіл маусымды қамтиды, порт қызметін тоқтатпай, жүктерді өткізуді жоспарланып отыр, ол үшін кеме қатынасы мен жүктеу кестесі жасалады.
Теңіз түбінен көтерілетін топырақ қолданыстағы құрғақ жүк айлақтарын ұзартуға және тағы бір құрғақ жүк айлағын салуға кетеді.
"Қазгидромет" РМК Каспий теңізінің деңгейіне әсер ететін бірнеше негізгі факторлар бар екендігін мәлімдеді. Бұл - ең алдымен климаттық өзгерістер, антропогендік белсенділік және теңіз шұңқырының көлемі мен пішінін өзгертетін геологиялық-тектоникалық процестер.
"Өткен ғасырда Каспий теңізінің деңгейі 70-ші жылдардың соңына дейін төмендеді. 1930 жылдан 1977 жылға дейін байқалған деңгейдің жалпы үздіксіз төмендеуі 3,2 метрді құрады, орташа төмендеу қарқындылығы жылына шамамен 4 см құрайды. Деңгейдің төмендеуі 30-шы жылдардың ортасынан бастап Каспий бассейніне құятын өзендерде қарқынды су шаруашылығы құрылысының басталуымен байланысты болды. Нәтижесінде өзен ағынының көлемі азайып, оның жылдық таралуы өзгерді. 1978 жылдан бастап Каспий теңізінің қазіргі қарқынды өсуі басталды, ол 18 жылға созылды. Осы уақыт ішінде теңіз деңгейі 2,5 метрге көтеріліп, 1996 жылдың басында минус 26,6 м биіктікке жетті.осы кезеңде деңгейдің көтерілуінің орташа қарқындылығы жылына шамамен 14 см, ал жекелеген жылдары – 36 см - ге дейін болды. 2006 жылдан бастап Каспий теңізінің деңгейі қайтадан төмендей бастады", - деп хабарлады Қазгидромет.
Мамандар мәліметіне сүйенсек, соңғы бес жылда Каспийге түскен жауын-шашын мөлшері өте аз, ал булану процестері қарқынды болған. Болжамдар көңіл көншітпейді-ғалымдардың есептеулері бойынша 2030 жылға қарай Каспий теңізінің деңгейі -29,6 м-ге жетуі мүмкін, ал ең пессимистік болжамдар бойынша ол минус 33 метрден де төмен түсуі мүмкін.